Om het thema te bepalen moet je ontdekken op welke manier personages, gebeurtenissen en ruimtes met elkaar te maken hebben. Ook uit de afloop van een verhaal kun je soms afleiden wat het thema is. Terugkerende aspecten hebben vaak met het thema te maken. Zo'n terugkerend aspect in een verhaal heet een motief.
Motief en thema niet hetzelfde
Denk dan aan een herinnering van vroeger. Wanneer je in het boek dan terugleest dat een personage zo heerlijk op een bankje zit, dan kan dat het motief zijn om terug te denken aan het thema: die herinnering van vroeger. Het is dus goed om deze twee van elkaar te onderscheiden.
Een motief in literatuur is een herhaaldelijk terugkerend element. We herkennen het omdat het ook in andere verhalen voorkomt (bijv. driehoeksverhoudingen, generatieconflicten) of omdat het binnen hetzelfde verhaal meermalen voorkomt (bijv. een voorwerp, een lied, een kleur, een bepaalde handeling, een gevoel).
naamw. Uitspraak: [moˈtif] Verbuigingen: mo|tieven (meerv.) 1) reden waarom je iets doet Voorbeeld: `het motief voor zijn daad`Synoniemen: drijfveer, beweegreden 2) tekeningetje dat steeds wordt herhaal...
Als je het verhaal van het boek samenvat, dan kom je als het goed is op een onderwerp uit waarover het vooral gaat. Welke rode lijn loopt er doorheen? Voorbeelden van thema's zijn: adolescentie, alcoholisme, armoede, beroemd zijn, eenzaamheid, fantasie, geheim, handicap, liefde.
Het thema beschrijf je niet
Over het thema heb je het tijdens het schrijven niet. Je verwijst er alleen maar naar. Je moet erop vertrouwen dat de lezer zelf eruit haalt wat jij erin hebt gelegd. 'Voor mij gaat dit boek over…' zijn woorden die iemand na lezing van je boek zal gebruiken om het thema te verwoorden.
Een thema is een stelling of meer in het algemeen een onderwerp van denken, schrijven en spreken. Thema heet ook de grondgedachte van een kunstwerk of muziekstuk. In het onderwijs is een thema een vertaaloefening bestaande uit losse zinnen, van eigen in vreemde taal of omgekeerd.
motief (zn) : afweging, beweeggrond, beweegreden, considerans, drijfveer, grond, overweging, reden. motief (zn) : gedachte, grondgedachte, grondpatroon, onderwerp.
Het thema van je verhaal is de onderliggende gedachte die als een rode draad door je verhaal heen loopt. Je onderwerp zou misschien en streng politiek systeem kunnen zijn dat de hoofdpersoon moet verbreken, dan is je thema (stricte) politiek.
Motieven vormen als het ware een patroon van grotere en kleinere elementen in een roman. Van een patroon spreek je pas als een bepaald element meerdere keren terugkomt in een verhaal. Herhaling is dus van belang. Met andere woorden literaire motieven bestaan dankzij de herhaling.
Een thema is wat er in een boek in grote lijnen naar voren komt. Elk persoon kan een ander thema zien in een boek en boeken kunnen ook meerdere thema's hebben. Wat blijft is dat het thema meerdere keren in het boek naar voren komt.
Motieven zijn patronen van elementen binnen een verhaal, of door meerdere verhalen heen. Herhaling is belangrijk om het motief te herkennen. Motieven in een verhaal kunnen bijvoorbeeld een terugkerende handeling, geur, combinatie van woorden of een verwijzing naar een andere boektitel zijn.
Ook kan een motief een hele zin of een voorwerp zijn, zoals een glas of spiegel. Door motieven ontstaat er een patroon in het verhaal. Een motto is een citaat, spreuk of dichtregel voor in het boek, waarmee de auteur vaak de bedoeling van een boek aanduidt. Lang niet alle boeken hebben een motto.
thema (zn) : aangelegenheid, boodschap, gegeven, inhoud, issue, item, kwestie, punt, stof, thematiek, topic, vraag. thema (zn) : materie, onderwerp, vraagstuk.
Literaire theorie
Verhaalmotieven zijn motieven die verbonden zijn aan concrete gebeurtenissen. Soms worden verhaalmotieven daarom ook wel aangeduid als concrete motieven. Abstracte motieven komen niet expliciet in het verhaal voor, maar die moet je zelf afleiden en proberen te verwoorden.
Onderliggende motief
Wat is de reden, de rationale, voor het extrinsieke doel? Wil je cliënt met zijn hogere salaris zijn hulpbehoeftige ouders financieel gaan ondersteunen? Of wil je cliënt met zijn hogere functie meer en betere impact gaan krijgen op zijn klanten, medewerkers, organisatie?
Een verhaalmotief is een element dat meerdere keren in een verhaal terugkomt. Dat kan van alles zijn. Wat jou opvalt is een motief. Motieven ondersteunen het thema en / of brengen structuur aan in een verhaal.
Externe motieven: motieven die van buitenaf komen. Alcoholverkopers kunnen bijvoorbeeld alcohol weigeren aan een gast, omdat ze een boete willen voorkomen. Wanneer een externe motivator wegvalt, kan ook het gewenste gedrag afnemen.
economische motieven te noemen die een heffing over de nalatenschap rechtvaardigen. In de juridische literatuur wordt vaak aangehaakt bij het draagkrachtbeginsel. De draagkrachtgedachte gaat ervan uit dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen.
Hoe ga je dan te werk? Vaak kun je het onderwerp al vinden zonder de tekst in zijn geheel te lezen . Je kunt kijken naar de titel, de eerste alinea, de tussenkopjes en de plaatjes. Meestal heb je dan al een goed beeld van waar de tekst over zal gaan en kun je dit in één of enkele woorden beschrijven.
Binnen elk thema komen de kennis en de vaardigheden uit verschillende vakken samen. Door met herkenbare thema's te werken, ontstaat bij leerlingen meer betrokkenheid en motivatie. Samen zorgen de thema's voor een samenhangend onderwijsaanbod.
Thematisch werken gaat bijna altijd samen met een hoge motivatie van leerlingen. Door relevante thema's te kiezen, worden leermomenten in een bepaalde context geplaatst. Dit maakt het thema herkenbaar en zorgt voor een grotere betrokkenheid. Een thema of schoolproject kun je zo groot uitwerken als je wilt.
