Nicotine is een zeer verslavende stof. Bij roken bereikt nicotine binnen ongeveer 7 seconden de hersenen. Er ontstaat een ontspannen gevoel, dat enkele minuten duurt. Nicotine is zowel stimulerend als kalmerend.
Rokers maken 15 tot 20 procent minder dopamine aan dan niet-rokers. Wanneer je een sigaret opsteekt, voel je je even prettig, maar na 20 minuten verdwijnt de nicotine uit je lichaam. Het dopaminelevel zakt en hierdoor voel je je juist gestrest of chagrijnig. Je krijgt hierdoor weer trek in een sigaret.
Stress door het roken
Dit komt omdat nicotine een vernauwende werking heeft op de bloedvaten. De verhoging van hartslag en bloeddruk komen ook voor bij stress en deze symptomen kunnen daarom een onrustig en gestresst gevoel geven.
In het begin kan stoppen met roken er juist voor zorgen dat je chagrijnig bent en meer gespannen dan anders. Dat is normaal: dat zijn ontwenningsverschijnselen. Je lijf protesteert dat er geen nicotine meer binnenkomt. Na twee weken voel je je fijner als je gestopt bent.
Zo'n twee tot drie dagen na het roken van je laatste sigaret heb je de meeste last van afkickverschijnselen. Dit zijn kortom de ergste dagen na het stoppen met roken. Zet je door, dan zijn de lichamelijke afkickverschijnselen na drie tot vijf weken al sterk verminderd of zelfs verdwenen.
Stoppen met roken is een moeilijk proces, maar sommige dagen zijn lastiger dan andere. Meestal zijn de derde en vierde dag na het stoppen met roken het ergste.
Je hoort soms dat je beter kunt doorroken als je teveel stressmomenten hebt terwijl je zwanger bent. Dit is niet waar. Stress is ongezond voor je kindje, maar de gevolgen van (dagelijks) roken zijn vele malen groter.
Lichamelijke klachten door roken
Nicotine zorgt voor een versnelde hartslag en een hogere bloeddruk. Het kan de bloedvaten beschadigen en vernauwen. Koolmonoxide verdringt zuurstof uit het bloed. Je merkt dit vooral aan een slechtere conditie en vermoeidheid.
Roken kan depressie op verschillende manieren verergeren. Ten eerste kan nicotine een stimulerend effect hebben op het centrale zenuwstelsel, wat kan leiden tot verhoogde gevoelens van stress, spanning en angst. Dit kan op zijn beurt de symptomen van depressie verergeren.
Daarnaast zijn er aanwijzingen dat roken de kans vergroot op een latere depressie. Dit geldt voor zowel adolescenten als volwassenen.
Roken is een psychische afhankelijkheid, geen lichamelijke. De fysieke afhankelijkheid van nicotine is namelijk na een paar weken voorbij. De mentale verslaving is vele malen sterker. De meeste mensen hebben na drie weken een (mentale) terugval; zorg dat je bent voorbereid.
Nicotine zorgt bij de roker voor de aanmaak van dopamine, een stofje dat een goed gevoel geeft. Als u stopt met roken stopt de toevoer van nicotine naar de hersenen en mist u dus uw dopamine. Dit leidt al snel tot allerlei ontwenningsverschijnselen zoals chagrijnigheid, rusteloosheid en een onprettig gevoel.
Welk effect heeft nicotine dan op je hersenen? Opwekkend en licht stimulerend. Betere concentratie, leervermogen en geheugen. Ontspannen, rustig gevoel.
Roken of vapen helpt niet tegen stress
Veel rokers denken dat roken helpt tegen stress. Want als je rookt, geeft de nicotine in je sigaret of vape je even een rustig en opgewekt gevoel. Maar: na 20 minuten daalt de hoeveelheid nicotine in het lichaam weer. Je wordt dan onrustig, ongeconcentreerd of chagrijnig.
In 2022 rookte 18,9% van de bevolking van 18 jaar en ouder. In 2014 rookte nog 25,7% van de volwassen bevolking. Mensen met een hoge opleiding roken minder vaak dan mensen met een middelbare of praktische opleiding. 2,4% van de bevolking rookt 'zwaar': zij roken 20 of meer sigaretten of shagjes per dag.
Nicotine in je bloed kan worden opgespoord met tests die kwalitatief (kijken of nicotine aanwezig is) en kwantitatief (kijken hoeveel nicotine aanwezig is) zijn. Deze tests kunnen nicotine, cotinine en een ander afbraakproduct genaamd anabasine opsporen. Valspositieven voor nicotine komen vaak voor bij bloedonderzoek.
Met een nicotinetest kunt u vaststellen of iemand de laatste dagen heeft gerookt. De test meet de hoeveelheid cotinine, een afbraakproduct van nicotine, en toont dus het gebruik van tabaksmiddelen aan. Na het roken van een sigaret is cotinine nog twee tot vier dagen in het lichaam aanwezig.
Kans op hart- en vaatziekten bij 1 sigaret per dag
Iemand die 1 sigaret per dag rookt, loopt dus nog steeds een veel groter risico om hart- en vaatziekten te krijgen dan een niet-roker. Dit, terwijl hart- en vaatziekten al relatief veel voorkomen bij niet-rokers.
Enkele groentesnacks eten of kauwgom kauwen kan daarom ook helpen. Blijf actief! Ook een beetje sport kan enorm helpen om de zin in een sigaret te verminderen. Bovendien leidt de beweging af van de ontwenningsverschijnselen en kan je zo makkelijker definitief stoppen met roken.
Als u stopt met roken, kunt u last krijgen van ontwenningsverschijnselen. Voorbeelden van ontwenningsverschijnselen zijn: een slecht humeur, een onrustig gevoel, u hebt zin in roken, u bent prikkelbaar. Niet iedereen die stopt, mist het roken.
Als je stopt, treden dus ontwenningsverschijnselen op. Dit duurt enkele dagen tot maximaal een week. De eerste week kun je last krijgen van: zin om te roken.
Meteen stoppen
Er zijn nicotinepleisters en nicotine-kauwgom of tabletten. Nicotine pleisters geven de nicotine heel geleidelijk af. Nicotine kauwgom werkt snel. Deze zijn zonder recept verkrijgbaar bij de drogist maar het is het best om ze in overleg met de huisarts te gebruiken.
“Cold turkey” houdt in dat u in één keer stopt, zonder geleidelijk af te bouwen. Gemotiveerd zijn is dus van groot belang bij deze stopmethode. Als u “cold turkey” stopt, is de kans groot dat u last krijgt van ontwenningsverschijnselen, omdat uw lichaam ineens geen nicotine meer binnenkrijgt.
