Er zijn inderdaad al heel veel dialectwoorden en -klanken verdwenen. Maar als we de algemene definitie van dialect uit de Nederlandse woordenboeken volgen – 'een dialect is een taal van een bepaalde plaats of streek die afwijkt van het Nederlands' – dan kun je nog lang niet stellen dat de dialecten uitsterven.
Sommige dialecten verdwijnen met rap tempo uit onze taal, blijkt uit onderzoek van de Universiteit van Amsterdam. Het Limburgs dialect houdt nog goed stand, maar het Brabants is een van de grootste dalers. Waarom overleeft het ene dialect wel, maar het andere niet?
Het is een rijkdom om dialect te kennen, want onderzoek heeft uitgewezen dat het gemakkelijker is om vreemde talen te leren als je naast het algemeen Nederlands ook een dialect kent. Het maakt je 'taalturbo' beter. Je talenknobbel draait hogere toeren als je op jonge leeftijd in contact komt met een dialect.
Doordat in de loop van eeuwen steeds groepen mensen wegtrokken uit dat gebied, zich elders vestigden en geen contact meer hadden met andere groepen, begon hun taal zich op een eigensoortige manier te ontwikkelen. Daardoor gingen de talen van al die groepen steeds meer van elkaar verschillen.
Heel simpel gezegd: een taal is datgene wat men erkent als 'de standaard'. En dialecten zijn op hun beurt regionale variaties op deze standaardtaal. Het verschil tussen taal en dialect kan dus tamelijk willekeurig zijn, maar het Nederlands en het Fries zijn in elk geval vastgelegd als officiële talen.
Fout: Een dialect is in principe niet sociaal minderwaardig. Wel is het zo dat een standaardtaal algemener bruikbaar is: je kan ze in meer gebieden en in meer sociale situaties gebruiken. Dialect spreken is in bepaalde situaties minder gepast, terwijl het net veel meer gepast is in een informele sfeer van solidariteit.
Ruim drie kwart van de deelnemers spreekt Nederlands thuis. De rest spreekt thuis een regionale taal (10,2 procent), een dialect (5,4 procent) of een andere taal (8,2 procent).
Er zijn inderdaad al heel veel dialectwoorden en -klanken verdwenen. Maar als we de algemene definitie van dialect uit de Nederlandse woordenboeken volgen – 'een dialect is een taal van een bepaalde plaats of streek die afwijkt van het Nederlands' – dan kun je nog lang niet stellen dat de dialecten uitsterven.
Minstens 24 miljoen, concluderen onderzoekers van de Taalunie, het Meertens Instituut en de Universiteit van Gent in een 266 pagina's tellend rapport. Onze taal wordt dan ook bij lange na niet met uitsterven bedreigd.
Landen met veel verschillende talen zijn de Verenigde Staten (176), Brazilië (192), China (202), Australië (235), India (398) en Indonesië (731). Maar de absolute nummer één in dit lijstje is Papoea-Nieuw-Guinea.
Er is functioneel en structureel dialectverlies. Bij functioneel dialectverlies gebruiken steeds minder mensen in steeds minder situaties dialect. Bij structureel dialectverlies worden typisch lokale dialectkenmerken door algemener verspreide of standaardtalige kenmerken vervangen.
Een dialect is in principe niet sociaal minderwaardig. Wel is het zo dat een standaardtaal algemener bruikbaar is, zowel geografisch als sociaal. Dialect is in bepaalde situaties ook minder gepast; in andere situaties zijn niet-standaardtalige variëteiten dan weer wel gepast, zoals de sfeer van de 'solidariteit'.
Dialecten zijn niet minderwaardig ten opzichte van het Standaardnederlands. Integendeel, ze hebben zelfs een langere historie. Voor veel mensen zijn ze ook een belangrijk onderdeel van het culturele erfgoed van de regio waar ze vandaan komen.
Er zijn nu zo'n 6000 talen in de wereld. Hoeveel zijn er over honderd jaar nog over? "In het jaar 2100 zullen er hoogstwaarschijnlijk 3000 van de 6000 talen verdwenen zijn.
Wereldwijd spreken ongeveer 23 miljoen mensen als moedertaal Nederlands. Behalve in Nederland, spreekt men Nederlands in Vlaanderen en in Suriname. Nederlands is ook een officiële taal in Aruba, Curaçao en Sint Maarten.
Waarom? Heel eenvoudig: Fries voldoet als enige van de regionale talen aan de gestelde eisen. Zo heeft het een duidelijke grammatica, is er sprake van historische ontwikkeling en vinden de sprekers zelf dat ze de taal Fries spreken. Friesland wordt al lange tijd door de Nederlandse overheid erkend als tweetalig.
Le Nove Latina (het Nieuwe Latijn) zou hier de perfecte taal voor zijn. Het oude Latijn heeft al een 2000 jaar oude geschiedenis en door de grammatica enorm te versimpelen en alle Europeanen aan te sporen nieuwe woorden toe te voegen, moet dit de taal van Europa kunnen worden.
Dat hangt vooral af van welke talen ze al spreken. Wie pakweg Arabisch, Turks, Chinees of Somalisch kent, zal het Nederlands razend moeilijk vinden, want de verschillen zijn gigantisch. Maar het Nederlands is een stuk gemakkelijker voor mensen die al een andere Germaanse taal spreken, zoals Engels of Duits.
Het Nederlands is een Indo-Europese, Germaanse taal die vooral in Nederland, Vlaanderen en Suriname wordt gesproken. Het is nauw verwant met de andere West-Germaanse talen: Engels, Fries, Duits, Nedersaksisch, Luxemburgs, Jiddisch en de dochtertaal Afrikaans.
Het Bijbelse antwoord luidt: het Hebreeuws, want dat spraken Adam en Eva in het paradijs. Die opvatting deelt de wetenschap niet. Een beter antwoord is: het Soemerisch. Dat is namelijk de taal van de oudst bewaard gebleven teksten, op kleitabletten van 3200 voor Christus (zie foto).
De oudste, nog bestaande, gesproken talen ter wereld zijn geïdentificeerd als Albanees, Armeens, Bantoe, Baskisch, Tamil en Welsh, hoewel sommige taalkundigen nu van mening zijn dat de Australische inheemse taal van Pama Nyungan het goed zou kunnen hebben overleefd sinds de laatste ijstijd.
De Nederlandse taal verandert voortdurend. Zo komen er ieder jaar nieuwe woorden bij, in 2018 bijvoorbeeld vliegschaamte, in 2015 testosteronbom en uberen, in 2014 stemfie: selfie in het stemhokje. Niet alleen de Nederlandse woordenschat verandert, maar ook de klanken en de grammatica.
Nederlanders vinden het Maastrichtse accent het mooist. Dat blijkt uit een onderzoek van beoordelingssite Zoover. De afgelopen weken hebben 687 Nederlanders hun stem uitgebracht op de provinciale hoofdstad met het mooiste accent. Maar liefst 28,2% van de Nederlanders vindt het Maastrichts accent het mooist.
Reputatie. Haarlem heeft de reputatie dat het de plaats is waar het zuiverste, het minst van de norm afwijkende Nederlands gesproken wordt.
Fries - MEERTALIGHEID EN TAALSTOORNISSEN. Het Fries is een West-Germaanse taal, net als het Nederlands, het Engels en het Duits. Het Fries lijkt meer op het Engels, terwijl het Nederlands meer op het Duits lijkt.
