Misschien is het je de afgelopen avonden al opgevallen: naast de maan zijn twee heldere bollen te zien. Dat zijn geen sterren, maar Jupiter en Venus.
Alleen de helderste objecten, zoals Venus of Jupiter, zijn te zien. Een helder object in de buurt van de maan kan een ster of een planeet zijn. Je kunt het verschil zien door te kijken of het object flikkert. Als dat zo is, dan is het een ster; zo niet, dan is het een planeet.
De maan, de ster Regulus en de planeet Saturnus (linksboven Regulus) staan dicht bij elkaar aan de hemel. Omdat het pas laat donker wordt, kan de samenstand het best tegen middernacht bekeken worden. Zo'n drievoudige samenstand is natuurlijk maar schijnbaar.
De ster met de grootste schijnbare helderheid (afgezien van de zon!) is Sirius, de hoofdster in het sterrenbeeld Grote Hond.
Laatste Kwartier (21.31 uur). 's Morgens vroeg, tussen 03.30 en 04.00 uur, zie je de half verlichte maan laag aan de zuidoostelijke hemel. De heldere 'ster' rechtsboven de maan is Saturnus.
Tijdens de avondschemering is heel laag in het westnoordwesten de smalle maansikkel zichtbaar. Op enige afstand links van de maan staat de planeet Mars, maar om die te zien zul je waarschijnlijk een verrekijker nodig hebben. Probeer het vanaf 22.45 uur.
SkyView is een app voor Android en iOS waarmee je alle sterren en planeten aan de sterrenhemel kunt identificeren. De app werkt met augmented reality en geeft je zo allemaal vette informatie over de ster zelf, in welk sterrenbeeld de ster zich bevindt en de baan die ze aflegt. Zo kom je helemaal in die astrologie vibe!
Net na zonsondergang, ruim voor de eerste sterren, is de heldere Venus in het westen te zien als de avondster. Op 4 juni bereikt hij zijn grootste afstand tot de zon. Dan gaat het net voor 1 uur CEST onder.
Je kan de Poolster spotten door De Grote Beer te zoeken en een lijntje van de twee buitenste sterren van de pan naar boven te trekken. De eerste heldere ster die je tegenkomt? Dat is de poolster!
Planeet Venus. De avondster / morgenster of ook wel Venus genoemd. Deze planeet dankt haar benaming omdat we haar vaak zien in de ochtendperiode en enkele uren na zonsondergang. Interessant om weten is dat Venus na de zon en de maan het helderste object is aan de hemel.
Je kan de 'kussende' planeten het beste zien net na zonsondergang en met je blik richting de westelijke horizon. De helderste is dus Venus, die rechts van de iets minder felle planeet Jupiter staat. "Ook zonder telescoop of camera is het een mooi verschijnsel om te zien", zegt Joop.
Saturnus staat op dit moment in het sterrenbeeld Waterman. De planeet heeft een helderheid van 0,9m en zijn schijnbare diameter meet 18,4”. De schijnbare afstand tussen de Zon en de planeet bedraagt 135°. Saturnus bevindt zich op 9,0 AE (1353 miljoen km) van de Aarde, circa 8% dichterbij dan gemiddeld.
Jupiter is met het blote oog als een opvallend heldere “ster” aan de hemel zichtbaar. Al met een verrekijker (op statief) zijn de vier grote grote Galileïsche manen te zien. Met behulp van een telescoop kunnen de bandenstructuur en de Grote Rode Vlek van de reuzenplaneet worden waargenomen.
De planeet Venus is op dit moment niet of nauwelijks zichtbaar, doordat deze zich te dicht bij de Zon bevindt. De afstand tussen de planeet en de Zon bedraagt weliswaar 37°, maar de planeet staat vrijwel alleen bij daglicht boven de horizon.
De komende nachten blijft het nog vrij helder in Nederland. Pas vanaf het weekend komt er wat dikkere bewolking aan. Ook is de atmosfeer vrij rustig. Wel is het vooral in het noordoosten nog even aan de koude kant.
Met behulp van een verrekijker op statief zijn reeds fasen te zien op de planeet, en met een telescoop kan structuur in het dichte wolkendek van Venus worden waargenomen. Venus is vooral goed zichtbaar gedurende enkele maanden rond zijn grootste elongaties.
Als een lichtstraal door die trillende lucht gaat, wordt het licht ietwat gebroken. Het resultaat is een fonkelende ster. Het licht van een ster die laag boven de horizon staat, moet een langere weg door de dampkring afleggen. Daarom zullen die sterren meer flikkeren.
Rond de ster die het dichtstbij de aarde staat, een kleine rode dwerg met de naam Proxima Centauri die zich op een afstand van 4,24 lichtjaar van de zon bevindt, draaien mogelijk niet één maar twee planeten.
Je kon Venus en Jupiter vanavond bewonderen vanaf zonsondergang tot ongeveer 20.30 uur. Daarna zakken beide planeten onder de horizon. Maar ook morgenavond kan je nog kijken. Je kijkt het best naar het zuidwesten, laag aan de horizon.
Jupiter staat vijf keer zo ver van de zon als de aarde. Daarom is het oppervlak heel koud: rond honderdvijfenveertig graden onder nul. Elke dertien maanden ongeveer komt hij dichter bij ons in de buurt. Dan is hij 's nachts heel helder te zien.
In het zuiden Antares in de Schorpioen is de helderste ster aan de zuidelijke hemel. In Nederland en België is alleen het noordelijkste deel van dit sterrenbeeld zichtbaar.
Sirius is de helderste ster na de zon. Onder perfecte weersomstandigheden en met scherpe ogen kan de ster overdag met het blote oog worden gezien.
Felste sterren aan de hemel vormen een lichtgevende driehoek
Hele zomer: Deneb, Altair en Wega behoren tot de helderste sterren. Bekijk ze deze zomer van heel dichtbij, als ze een perfecte driehoek vormen aan de nachtelijke hemel.
Sirius bereikt zijn hoogste stand boven de zuidelijke horizon om 21.00 uur en zakt vervolgens aan de zuidwestelijke hemel om dan voor 2.00 uur 's nachts lokale tijd onder te gaan. Ondanks dat Sirius in det zuidelijke hemelkoepel ligt, is de ster bijna overal te zien behalve vanaf breedtegraden boven 73° noorderbreedte.
