In Nederland wordt 56% van alle melk verwerkt tot kaas. Van zo'n 15% wordt melkpoeder gemaakt. Een klein gedeelte, namelijk 8% wordt daadwerkelijk verwerkt tot consumptiemelk en melkproducten. Dan is er nog 5% dat wordt verwerkt tot gecondenseerde melk en 2% tot boter en boterolie.
Verwerking van melk
De meeste koemelk gaat via de melkfabriek naar de consument. Een klein deel verwerken boeren zelf tot boerenkaas en yoghurt. Daarnaast blijft er wat melk op de boerderij voor eigen gebruik, bijvoorbeeld voor de kalveren.
Van de koe belandt deze melk in de fabriek. Van daaruit gaat de melk weer naar de supermarkt. Klaar om door jou gedronken worden. Melk wordt door koeien en andere zoogdieren gemaakt om hun jongeren te voeden.
De hoeveelheid eiwitten en fosfaat die melk bevat zorgen voor verzuring in het lichaam. Het lichaam zal het zuur vervolgens neutraliseren door calcium uit de botten te onttrekken. Melk drinken kan dus ook leiden tot een tekort aan calcium, dat uiteindelijk kan leiden tot botmineraaldichtheid afname.
Kaas, melk en eieren
Daarnaast is zuivel fors duurder geworden en dat heeft 2 belangrijke oorzaken. De prijs voor het voer van de koeien is gestegen én de zomer van 2022 is bovengemiddeld droog geweest. “Waardoor de kwaliteit van het gras wat minder was. En lage kwaliteit van gras zorgt voor een lagere melkproductie.
Het kabinet verhoogt de belasting (de zogenoemde accijns) op sigaretten, rooktabak (shag) en sigaren vanaf 1 april 2023 in 2 stappen. Nu kost een pakje sigaretten van 20 stuks gemiddeld € 8. Vanaf 1 april 2023 kost een pakje sigaretten gemiddeld € 9 en vanaf 1 april 2024 € 10.
Melk bevat inderdaad calcium. Maar het bevat ook heel veel verzadigd vet en is een grote veroorzaker van allergieën. Bovendien lijkt het erop dat calcium uit zuivel zorgt voor een stimulans van de groei van prostaatkankercellen en een algemeen verhoogd risico van prostaatkanker.
Leven zonder zuivel, zoals veganisten doen, is voor je gezondheid niet slecht, zeker als je je calcium ergens anders vandaan haalt. De meeste melkvervangers hebben calcium toegevoegd. En wie voldoende groene bladgroenten, noten en bijvoorbeeld gedroogde vruchten zoals abrikozen eet, leeft gezond zonder zuivel.
“Een mens kan zonder melk. Als je er maar voor zorgt dat je de calcium en andere mineralen, eiwitten, en B-vitaminen vitaminen langs andere weg binnenkrijgt. Andere zuivel zoals karnemelk of yoghurt is ook prima.”
Wie geen melk of melkproducten eet, moet z'n best doen om van bepaalde voedingsstoffen, zoals calcium en vitamine B12, voldoende binnen te krijgen. De voedingsstoffen in melk zitten ook in andere productgroepen zoals fruit, groenten, bonen, vlees, noten, granen en eieren.
Van alle melk die we in Nederland verwerken, blijft ongeveer 35% in Nederland en is bijna twee derde bestemd voor de export. Europa is onze grootste afzetmarkt. Nederlandse zuivel leverde in 2020 een exportwaarde op van 7,5 miljard euro.
Oude melkkoeien die niet genoeg melk produceren, gaan vaak meteen naar de slachterij. Vanwege de kwaliteit wordt het meeste vlees vermalen tot gehakt en hamburgers. Terwijl het vlees van oude melkkoeien ook van hoge kwaliteit kan zijn als ze even tot rust kunnen komen.
Ongeveer twee derde van alle zuivelproducten worden geëxporteerd. De meeste export (zo'n 40%) vindt plaats naar omringende landen als België, Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. Ongeveer 25% van onze melk gaat naar landen buiten de EU, zoals Azië, Afrika, het Midden-Oosten en de VS.
In een melkfabriek wordt melk gemaakt, of beter gezegd verwerkt, aangezien de koeien natuurlijk de échte melkmakers zijn. In de zuivelfabriek wordt deze melk verwerkt, zodat wij het vervolgens in de winkel kunnen kopen. In de fabriek wordt de melk eerst gecontroleerd en verhit. Dit heet pasteuriseren.
Het afromen van de melk
De vers ontvangen melk wordt afgeroomd in een centrifuge. Door de snelle ronddraaiende beweging in de centrifuge wordt de zwaartekracht vele malen versterkt waardoor de lichtere room kan afgescheiden worden van de zwaardere magere melk.
Als consument kun je dus niet altijd weten wat er met de rauwe melk is gebeurd. Ook kun je niet zien, ruiken of proeven of er ziekmakende bacteriën inzitten. Het Voedingscentrum adviseert daarom om rauwe melk te koken voor je het drinkt of in een gerecht verwerkt. Zo kun je een voedselinfectie voorkomen.
De raad adviseert om tussen de 250 en 500 ml melk per dag te consumeren, als bijdrage aan de inname van calcium, vitamine B2 en B12. Let op: deze aanbevolen hoeveelheid gaat over melk in vloeibare vorm. Het equivalent in bijvoorbeeld yoghurt of kaas vind je in dit overzicht.
Niet water of sportdrank, maar melk is de meest effectieve drank om de vochtbalans in het lichaam op peil te houden. Dat blijkt uit onderzoek van Ronald J Maughan et al. van de Engelse Loughborough Universiteit in The American Journal of Clinical Nutrition.
Er bestaan verschillende plantaardige zuivelalternatieven, zoals sojadrink, amandeldrink, rijstdrink, haverdrink en kokosdrink. Deze plantaardige dranken leveren niet de gezondheidswinst van zuivelproducten.
Met name vanwege de vergelijkbare hoeveelheid eiwitten is sojamelk de beste vervanging. Het wordt gemaakt van gepelde sojabonen en extra water, plantaardige olie, verdikkingsmiddel (xantaangom, guargom, carrageen, gellaangom) en emulgatoren om de smaak en de houdbaarheid te verbeteren.
Dierenwelzijn. Koeien produceren melk om dezelfde reden als alle andere zoogdieren: om hun nakomelingen te voeden. Dat geldt dus ook voor de mens. Het grote verschil is dat jouw baby na de geboorte niet bij je wordt weggehaald en voortaan louter met kunstmelk wordt gevoed.
Veel kazen zijn ook niet vegetarisch, omdat het dierlijke stremsel is gemaakt van de maag van een kalfje. Ook zijn er mensen die geen kaas eten omdat ze een plantaardig dieet volgen (en niet per se vegan zijn,) vanwege hun gezondheid. Veel kazen zijn vrij vet en zout en staan bekend als 'niet per se heel erg gezond.
Calcium is, samen met vitamine D, belangrijk voor sterke botten en het voorkomen van botbreuken. Zuivel is bovendien een belangrijke leverancier van eiwitten, en de vitamines B2 en B12.
Yoghurt levert dezelfde goede voedingsstoffen en geeft dezelfde gezondheidseffecten als voor melk en andere melkproducten. Zo hangt het nemen van melk en melkproducten samen met een lager risico op darmkanker. Eet je yoghurt, dan verklein je bovendien de kans op diabetes type 2.
