Ervaringen van derealisatie of depersonalisatie komen vaak voor en zijn niet gevaarlijk: ongeveer de helft van de mensen heeft zo'n ervaring minstens 1 keer in het leven meegemaakt. Denk hierbij aan het zich niet meer herinneren van de route die zojuist is gereden. Vaak speelt vermoeidheid hierin een rol.
Het komt voor bij vermoeidheid of overbelasting door slaaptekort. Ook alcohol en drugs, middelen die je lichaam en hoofd vermoeien, veroorzaken deze ervaringen.
Depersonalisatie is een bewuste ervaring waarin iemand zichzelf of zijn eigen lichaam als vreemd, niet vertrouwd of onecht ervaart. Het kan bijvoorbeeld voelen alsof je niet echt leeft, voortdurend op 'automatische piloot' staat, een toeschouwer bent van jezelf of dat je jezelf nauwelijks herkent in de spiegel.
Soms zien behandelaars in depersonalisatie het voorstadium van een psychose. Maar die conclusie is alleen gerechtvaardigd als er ook andere symptomen in die richting wijzen.'' De vervreemdende ervaringen zijn zo beangstigend dat degene die ze heeft zelf vaak bang is om psychotisch te worden.
Het gevoel 'los te raken van uzelf of van uw omgeving' heet dissociatie. Dingen die u dan bijvoorbeeld merkt: De tijd lijkt veel sneller of langzamer te gaan dan normaal. U vergeet (belangrijke) dingen die u heeft meegemaakt.
Realiseer je dat deze klachten bijna altijd vanzelf weer over gaan en er zelden een behandeling of medicijnen nodig zijn. Meestal duren de klachten kort, enkele dagen. Maar soms houden de klachten langer aan. Weken, maanden of in zeldzame gevallen nog langer.
Er zijn geen medicijnen waardoor de dissociatieve stoornis over gaat. Die kunnen ook helpen bij andere klachten. Bijvoorbeeld bij angst, paniek, eetbuien, uzelf pijn doen. En als u steeds dingen moet doen van uzelf en u kunt dat niet stoppen (dwang-gedachten).
Gewoonlijk zijn ze te omschrijven als: 'zweverigheid', beverigheid, vage angst of onrust, verlamming, het gevoel dat de omgeving wazig of onecht wordt, het gevoel zelf onecht of 'als een pop' te worden. Deze gevoelens kunnen een signaal worden waarop je kunt leren reageren om te voorkomen dat je helemaal wegglijdt.
Bij de meeste mensen is het een gevolg van vermoeidheid en overbelasting. Het komt bijvoorbeeld door slaaptekort. Maar ook alcohol en drugs vormen een belasting voor lichaam en geest, waardoor je eerder dit soort vreemde ervaringen kunt krijgen. Ook bij de eerste tekenen van griep en verkoudheid komen ze geregeld voor.
Dissociatie zou je kunnen zien als een verdedigingsmechanisme dat je beschermt tegen te veel prikkels. Je hersenen schakelen een stuk van je bewustzijn uit, bijvoorbeeld je emotie, omdat het te veel dreigt te worden. Maar ook zonder trauma's kun je flink dissociëren, bijvoorbeeld samenhangend met paniek en stress.
Een belangrijke reden dat het ons niet lukt om gelukkig te zijn of om te genieten, is het hebben van bijvoorbeeld een burn-out of depressie; of het piekeren; het hebben van angst, een gebrek aan zelfvertrouwen, schuldgevoel of gevoelens van schaamte; tegen spanningen of stress in je relatie of werk aanlopen; of je ...
Dat heet identiteitsfraude en dat is strafbaar. Ook mag iemand niet zomaar jouw foto gebruiken zonder jouw toestemming. Als iemand jouw gezicht herkenbaar gebruikt, kun je terugvallen op jouw portretrecht. Zeker als daarbij lelijke dingen over je gezegd worden die voor jou heel kwetsend zijn.
Structurele dissociatie ontstaat doordat iemand op jonge leeftijd zoveel onveiligheid en machteloosheid heeft ervaren dat de persoonlijkheid gefragmenteerd is geraakt. In plaats van de persoonlijkheid als één geheel te ervaren, is de persoonlijkheid bij deze mensen opgebouwd uit verschillende afgesplitste delen.
Ontstaan van de stoornis
Een dissociatieve stoornis hangt meestal samen met traumatische ervaringen. Denk bijvoorbeeld aan kindermishandeling, seksueel misbruik, of een groot verlies. Door dissociatie kan iemand nare gevoelens die naar boven komen door een traumatische ervaring wegdrukken en eraan ontsnappen.
Sommige mensen hebben tijdens hun eerste aanval het gevoel dood te gaan. In een mildere vorm hebben mensen het gevoel er niet helemaal bij te zijn. Vaak zeggen patiënten zich bewust te zijn van de mensen om hen heen, maar niet met hen te kunnen praten.
Depersonalisatie en derealisatie komen onder andere voor na xtc (MDMA), paddo's, LSD en cannabis. Ook een bad trip kan dit soort klachten geven.
Kenmerkend voor de aandoening is dat de persoon problemen met de identiteit ondervindt en probeert weg te lopen (geestelijk of fysiek) voor een dreiging. Een patiënt kan op de vlucht slaan, soms naar een heel andere regio, of een andere identiteit aannemen. Vaak is een verbaasde gelaatsuitdrukking een symptoom.
Er zijn aanwijzingen dat je meerdere persoonlijkheidstoestanden (identiteiten) hebt. Minstens twee van jouw identiteiten nemen jouw gedachten, gedrag en gevoelens regelmatig over. Je hebt geen controle over of bewustzijn van de wisselingen. Je hebt 'gaten' in je geheugen (amnesie).
Bij dissociatie zijn bepaalde functies in de hersenen verstoord, zoals het bewustzijn, geheugen of de waarneming van de omgeving. Bij het ervaren van onder andere hevige stress of een traumatische ervaring kan dissociatie optreden als vorm van zelfbescherming. Dissociatie kan als erg vreemd en eng worden ervaren.
Tijdens een dissociatie zijn bepaalde functies in de hersenen tijdelijk verstoord als beschermingsmechanisme bij (zeer) stressvolle gebeurtenissen. Bij depersonalisatie (DP) verandert de waarneming van de eigen identiteit en/of het lichaam. Bij derealisatie (DR) verandert de waarneming van de omgeving.
