Het uiterlijk van een gebalsemd lichaam
Dit is met name goed zichtbaar bij de oren, hals en handen. Overige delen van het gebalsemde lichaam zijn namelijk vaak bedekt met kleding. Doordat de balsemvloeistof een rozige kleurstof bevat, krijgt het lichaam van de overledene een natuurlijke kleur net als bij leven.
Hoelang mag het opbaren duren? De duur van de opbaring hangt af van de dag van overlijden. In de Wet op de lijkbezorging (Wlb) staat namelijk dat een overledene niet eerder dan 36 uur na overlijden begraven of gecremeerd mag worden en niet later dan zes werkdagen na het overlijden.
Balsemen (thanatopraxie) zorgt ervoor dat het lichaam van de overledene zich niet natuurlijk kan ontbinden en daardoor langer blijft geconserveerd. Een gebalsemd lichaam blijft er mooi en natuurlijk uitzien tot aan de dag van de uitvaart.
Een gebalsemd lichaam voor begrafenisdoeleinden kan een dag tot een week goed blijven. De duur is afhankelijk van de gebruikte chemicaliën, sterkte en methoden, evenals de omgevingstemperatuur en vochtigheid.
De uiteindelijke kosten van een lichte balseming zijn ongeveer gelijk aan de kosten van een traditionele thuisopbaring met koeling. Dit bedrag ligt tussen de €450 - €600. Het ligt aan de uitvaartverzekering of deze kosten worden vergoed.
Na het overlijden begint het lichaam af te koelen; ongeveer 12 uur na het overlijden voelt het lichaam koud aan (het lichaam neemt de temperatuur van de omgeving aan).
Bij thanatopraxie (en dus ook bij balseming) wordt het bloed van de overledene vervangen door een conserverende vloeistof. Tijdens de behandeling - die ongeveer 2 uur duurt - wordt het lichaam van de overledene gemasseerd, zodat de vloeistof zich goed door het lichaam verspreidt.
In Nederland is het conserverend behandelen van stoffelijke overschotten pas sinds 1955 verboden; voordien was het toegestaan. Argumenten tegen balseming e.d. waren dat het lijk geopend moest worden (wat verboden was), dat het een schijndode juist zou kunnen doden en dat het criminalistisch onderzoek zou tegenwerken.
De overledene kan, zonder kist en zonder koeling, rustig en sereen thuis blijven tot op de dag van de uitvaart. Het lichaam kan tot ruim een week worden opgebaard op kamertemperatuur.
De weke delen van een lichaam zoals ogen en ingewanden zijn na enkele weken of maanden weg. Het spierweefsel (zeg maar het vlees) gaat veel en veel langzamer. Dat komt omdat er in de grond vrij weinig zuurstof doordringt, waardoor er een langzame stofwisseling en langzaam ontbindingsproces is.
Bij het wassen van de overledene gaat de voorkeur uit naar het wassen met Swash doekjes / washandjes of een soortgelijk product. Swash doekjes / washandjes hebben een terugvettende werking waardoor een beschermende laag op het lichaam van de overledene aanwezig blijft.
Het is niet bij wet (wet op de lijkverzorging) verplicht dat een overledene in een kist moet liggen als hij begraven of gecremeerd wordt.
Lijkvocht ontstaat door het vloeibaar worden van een lichaam door ontbinding. Het lichaamsvocht vermengt zich met bloed en bacteriën en is onderhevig aan allerlei chemische processen die in het lichaam plaatsvinden. Dat maakt het dat lijkvocht ook wel eens als giftig wordt beschouwd.
Putrefactie (decompositie / verrotting / ontbinding)
Het lichaam begint van kleur te veranderen met als opvallendste "het wegschieten van kleuren" langs de slagaders en aders gelegen aan het huidoppervlak (marmer tekening / marmering). Dit komt doordat het bloed begint te ontbinden en bacteriën de overhand krijgen.
In Nederland mag u het lichaam van een overledene niet laten balsemen. Of laten behandelen op een andere manier die meer dan 10 dagen effect heeft. U kunt ontheffing van dit verbod aanvragen bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).
Wat is cremeren? Cremeren is het proces waarbij een overleden lichaam wordt verbrand. Het verbranden van het lichaam doet voor diegene geen pijn, je voelt er dan niks meer van want alleen je lijf is er nog.
Overledenen met een vloeistof behandelen zodat ze er natuurlijker uitzien en warmer voelen. Deze techniek wordt licht balsemen genoemd en is in opkomst. Het ontbindingsproces wordt door de vloeistof uitgesteld en een traditionele koelplaat is niet nodig.
Doelstelling is om de overledene te koelen tot een temperatuur tussen de 3 en de 5 graden Celsius boven het vriespunt. Dit is de ideale temperatuur om groei van micro-organismen en daarmee het ontbindingsproces te vertragen.
Het crematieproces
De duur van de crematie hangt af van het soort oven, het gewicht van de overledene en de kist. Gemiddeld duurt het verbrandingsproces 55 minuten tot anderhalf uur, maar het kan ook korter of langer duren.
Bij een crematie wordt de overledene verbrand in een crematieoven. Het lichaam vergaat door de extreme hitte – 1100 graden – tot as. Dierbaren mogen de as houden of (laten) uitstrooien.
U mag een overledene niet eerder dan 36 uur na overlijden laten begraven of cremeren. En niet later dan 6 werkdagen na overlijden. Het weekend en feestdagen zijn geen werkdagen. Na de crematie moet het crematorium de as van de overledene 1 maand bewaren.
Als de wat minder vitale organen steeds slechter werken en het stervensproces vordert, zijn uiteindelijk de vitale organen aan de beurt. Dat betekent bijvoorbeeld de ademhaling, het hart en uiteraard bepaalde hersenfuncties.
Vrijwel direct verandert de dode van kleur. Het bloed trekt weg, de huid wordt vaalbleek en slap. Omdat het hart het bloed niet meer rond pompt, zakt het bloed naar de laagst gelegen lichaamsdelen, de billen en de rug. Op sommige plekken waar het bloed zich verzamelt, ontstaan paarse lijkvlekken (livor mortis).
Ze ontstaan als aminozuren afbreken en ze ruiken naar stinkdieren, zwavel en menselijke uitwerpselen. Dan is er nog dimethyldisulfide dat ruikt naar rotte kool.
