Een laaggeletterde is niet hetzelfde als een analfabeet; een laaggeletterde kent wel de klank-tekenkoppeling en kan spellend lezen; een analfabeet kan dit niet. Wat de laaggeletterde nog niet kan: snel genoeg lezen om de betekenis van de tekst te begrijpen.
Een analfabeet kan niet lezen of schrijven. Wie kan lezen en schrijven in zijn eigen schrift, bijvoorbeeld Russisch, Chinees of Hebreeuws, maar niet in ons westers schrift, noemen we een anders-alfabeet. Een laaggeletterde kan wel lezen en schrijven in het Nederlands, maar niet goed genoeg voor een heleboel basistaken.
Iemand heeft moeite met het formuleren van zinnen en het beantwoorden van moeilijke vragen. Iemand heeft vragen over informatie die al eerder is verteld. Iemand bekijkt een tekst niet en beweegt zijn ogen niet over de regels. Iemand schrijft afspraken niet op.
In Nederland hebben 2,5 miljoen mensen van 16 jaar en ouder moeite met lezen, schrijven en/of rekenen. Dat is 18% van alle mensen in Nederland. Dus ongeveer 1 op de 6 mensen! Je bent als volwassene laaggeletterd, als je moeite hebt met lezen, schrijven en/of rekenen.
Het land met de meeste analfabeten
Welk land heeft de meeste analfabeten? Volgens Unesco wonen er in India en China veruit de meeste mensen van vijftien jaar en ouder "die geen alledaagse teksten kunnen lezen of schrijven": in 2000 waren het er respectievelijk 286 miljoen en 141 miljoen.
Ongeveer 2,5 miljoen Nederlanders hebben moeite met lezen, rekenen en het gebruiken van een computer of smartphone. De Rijksoverheid biedt hulp om laaggeletterdheid aan te pakken. Bijvoorbeeld met financiering aan gemeenten en subsidies aan werkgevers voor aanbod van opleidingen.
Niet goed kunnen lezen, schrijven en/of rekenen heeft gevolgen. Je vindt bijvoorbeeld minder snel een baan of hebt minder grip op je geldzaken. Een volwassene die laaggeletterd is, is geen analfabeet. Een laaggeletterde kan wel lezen en schrijven, alleen niet goed genoeg om helemaal mee te doen in de samenleving.
Training en ondersteuning
Je kunt altijd met je vragen terecht bij de organisatie waaraan je gekoppeld bent. Ook bij een docent, Taalhuis in de bibliotheek of via deze website kun je ondersteuning krijgen. Kijk ook op Startpunt Vrijwilligers, waar je lesmateriaal kan vinden waarmee je als vrijwilliger aan de slag gaat.
Laaggeletterdheid is een term voor mensen die grote moeite hebben met lezen, schrijven en/of rekenen. Mensen die laaggeletterd zijn, zijn geen analfabeten.
Oorzaken van laaggeletterdheid
Sommige mensen hebben door ziekte, spijbelen, een lichamelijke handicap of een reizend bestaan onderwijs gemist. En daarnaast zijn er ook mensen die zijn opgegroeid in een taalarme omgeving of mensen die te maken hebben gehad met een problematische thuissituatie.
De meeste analfabeten zijn te vinden in Zuid-Azië (46%), gevolgd door Afrika ten zuiden van de Sahara (39%).
Zij hebben zó veel moeite met lezen en schrijven, dat ze zich onvoldoende kunnen redden in onze samenleving. Laaggeletterden hebben vaak moeite met alledaagse dingen, zoals het lezen van (eenvoudige) informatiefolders of brieven. Maar ook het invullen van papieren is lastig. Voorlezen gebeurt nauwelijks.
Analfabeten kunnen zich meestal prima uitdrukken in gesproken taal, maar hoe geschreven taal 'werkt' is niet zonder meer duidelijk.
Nederland telt 1,3 miljoen laaggeletterden. Het gaat om 11,9% van de bevolking tussen de 16 en 65 jaar, fors lager dan het gemiddelde van 15,4% van andere aan PIAAC deelnemende landen. Nederland behoort tot de weinige landen waar de laaggeletterdheid is toegenomen.
Wat is laaggeletterdheid? Laaggeletterdheid is een term voor mensen die grote moeite hebben met lezen, schrijven en/of rekenen.
Omdat het voor laaggeletterden minder makkelijk is om hun weg te vinden in de gezondheidszorg hebben zij zogenaamde beperkte gezondheidsvaardigheden. Het gevolg is dat zij vaak een slechtere gezondheid hebben. En dat heeft grote gevolgen. Zowel voor de gezondheid van de persoon in kwestie als voor de samenleving.
Wat zijn laaggeletterdheid en analfabetisme? Laaggeletterdheid is niet hetzelfde als analfabetisme. Iemand die laaggeletterd is, kan wel lezen en schrijven, maar kan dit niet goed genoeg om helemaal mee te kunnen doen in de samenleving. Een analfabeet kan niet lezen en schrijven.
Volgens de Unesco, de organisatie van de Verenigde Naties voor Onderwijs, zijn wereldwijd 750 miljoen volwassenen analfabeet. Meer dan de helft daarvan (66 procent) zijn vrouwen.
Oorzaken van laaggeletterdheid verschillen per individu. Er is niet één specifieke oorzaak aan te wijzen. Onderzoek toont aan dat bijvoorbeeld mensen met algemene leer- en gedragsproblemen, of met specifieke lees- en schrijfproblemen kwetsbaar zijn.
Wie goed leest en verhalende en informatieve teksten begrijpt, kan kennis opdoen en zich ontwikkelen. Gaat het alleen om kennis? Nee, verhalen en gedichten helpen je kind en tiener ook om zich beter in te leven en om meer begrip te hebben voor anderen. Zo komen zij beter mee in de samenleving.
De informatie voor laaggeletterden is op A2/1F taalniveau. Na doorklikken krijgt de lezer verdiepende informatie. Deze informatie is voor helpers en professionals. Dus mag deze informatie op B1/2F taalniveau zijn.
1 op de 9 Nederlanders is laaggeletterd en heeft bijvoorbeeld moeite met het lezen van medicijnvoorschriften of het berekenen van insulinedoses. Dat betekent 1,3 miljoen volwassenen (11.9% van Nederlandse beroepsbevolking van 16 - 65 jarigen).
