Fijnstof is een verzamelnaam voor uiteenlopende deeltjes die door de lucht zweven: roetdeeltjes, opstuivend zand, uitlaatgassen, zeezout, plantmateriaal, cementdeeltjes en bijvoorbeeld stukjes afgesleten autoband of wegdek. Fijnstof kan ook ontstaan door reacties tussen verschillende gassen in de lucht.
Een goede luchtreiniger fijnstof helpt goed bij het schoonmaken van lucht die verontreinigd is met fijnstof. Uiteraard kan dat alleen binnenshuis. Een luchtreiniger met HEPA filter (dat de kleinste stof deeltjes uit de lucht haalt) in combinatie met een ionisator zijn het meest effectief.
Bij de meeste verbrandingsprocessen komen schadelijke stoffen vrij, vooral als er geen volledige verbranding plaats vindt. Dat gebeurt bij houtstook vooral bij open haarden, vuurkorven en slecht gestookte houtkachels. Er komt dan fijnstof, koolmonoxide, verschillende vluchtige organische stoffen, PAKs en roet vrij.
Pakistan staat bovenaan de lijst als het meest vervuilde land ter wereld met een gemiddelde fijnstofconcentratie (PM 2,5) van 115,7.
Fijnstof, stikstofdioxide en ozon (zomersmog) kunnen tijdelijk klachten geven zoals droge ogen, hoesten, een droge keel of kortademigheid. Maar het er ook voor zorgen dat je longen blijvend minder goed werken. Ernstige smog kan bovendien hoofdpijn, misselijkheid en duizeligheid veroorzaken.
50 meter van een drukke weg buiten de bebouwde kom. 150 meter van een snelweg. 250 meter van een groot veebedrijf.
Klachten door fijnstof
Daaronder vallen droge ogen, hoesten, een droge keel of kortademigheid. Daarnaast kan het ook blijvende longklachten geven, zoals een minder goede longfunctie. Ernstige smog kan bovendien hoofdpijn, misselijkheid en duizeligheid veroorzaken.
Welk gebied in Nederland is het meest vervuild? De hoogste concentratie fijnstof in Nederland komt voor rondom de Randstad en Noord-Brabant. Dit is voornamelijk te wijten aan de drukke snelwegen, de grootschalige industrieën en de hoge bevolkingsdichtheid.
Zet de afzuigkap altijd aan. Niet schrikken: door het bakken van een hamburger kan de hoeveelheid fijnstof oplopen tot 67 keer de toegestane norm van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Zet daarom altijd de afzuigkap aan tijdens het koken en laat deze nog minimaal twintig minuten na het koken aanstaan.
Volgens de bouwregelgeving moet die capaciteit minimaal 75 m3/uur zijn. Dat vindt Jacobs dan ook veel te laag. Zeker in goed geïsoleerde nieuwe huizen kan de kooklucht (en daarmee het fijnstof) uren blijven hangen.
Stof komt sneller tot ontwikkeling bij (te) droge lucht. Verminder stof van buiten. Bijvoorbeeld met borstels onder de deur en een goede droogloopmat, voorkomt u veel stof in huis. Borstel huisdieren regelmatig en probeer ze zo min mogelijk zand en vuil mee naar binnen te laten nemen.
Ruim regelmatig op.
Snuisterijtjes staan misschien gezellig, maar trekken ook veel stof aan en zijn lastig schoon te maken. Spullen die je in afgesloten dozen, laden of dichte kasten bewaart worden lang niet zo snel stoffig. Daarnaast is een opgeruimd huis sneller en makkelijker schoon te maken.
De grootste boosdoener in de doorsnee slaapkamer zijn de huisstofmijten. Ze voeden zich met huidschilfers, haarresten en nagelresten en leven het liefst in vochtige, warme plaatsen. Zoals je kan verwachten, leven er dus honderdduizenden in jouw matras, hoofdkussen, dekbed en donsdeken.
Er kunnen verschillende bronnen van fijnstof in huis zijn. Fijnstof zit bijvoorbeeld in tabaksrook. Dit is in huizen waar mensen roken de belangrijkste bron van fijnstof. Daarnaast komt het vrij tijdens het stoken van de open haard, koken, stofzuigen en bij het branden van kaarsen of wierook.
In Nederland is de lucht bijna overal ongezond. Alleen op Vlieland en Schiermonnikoog kan je nog gezonde lucht inademen. De grootste oorzaak is het verkeer.
Langdurige blootstelling aan fijn stof
Longkanker en chronisch, obstructieve longziekte (COPD), vermindering van de longfunctie, verergering (en ontstaan) van astma (vooral bij kinderen), toename van luchtwegklachten zoals piepen, hoesten en kortademigheid.
De ultrafijne fractie in Nederland bestaat vooral uit roetdeeltjes, uitgestoten door wegverkeer, in het bijzonder door dieselvoertuigen, en vliegverkeer. Het overgrote deel van fijnstof wordt veroorzaakt door menselijke activiteiten (de zogenoemde 'antropogene bijdrage'), waaronder landbouw, verkeer en industrie.
Het kan stoflongen (silicose of longfibrose) veroorzaken. In de longen ontstaat dan bindweefsel waardoor ze minder elastisch worden. Hierdoor nemen ze minder zuurstof op en word je kortademig, ga je hoesten en krijg je pijn op de borst. Deze schade is niet te herstellen.
Het is ook mogelijk om zelf fijnstof te meten. Zowel door overheden als particulieren. Voor burgers is iSPEX een goed voorbeeld van hoe je de luchtkwaliteit kan meten en bij kan dragen aan de kennisontwikkeling over luchtkwaliteit.
De hoeveelheid CO2 mag niet hoger zijn dan 1200 ppm. Tot 750 ppm is de luchtkwaliteit goed, tussen 750 en 1200 ppm kan het beter. Is het CO2-gehalte steeds of vaak te hoog, dan is de ventilatie onvoldoende. Sommige CO2-meters kunnen ook vocht meten: handig voor in de badkamer.
Van alle Nederlandse steden is de schoonste lucht gemeten in Groningen. In Nijmegen en Amsterdam is de luchtkwaliteit het slechtste. Ook Europees gezien scoort Groningen goed, maar de schoonste lucht wordt ingeademd door de inwoners van het Zweedse Umeå.
Nederland heeft samen met de Povlakte in Noord-Italië de slechtste luchtkwaliteit van Europa. Dit veroorzaken we met name door onze intensieve veehouderij, zware industrie en actieve autogebruik. Vooral de luchtkwaliteit rond Schiphol, Amsterdam, Den Haag en Rotterdam is zorgwekkend slecht.
