IJzertekort, of ijzergebrek, is een belangrijke oorzaak van bloedarmoede. Bij mensen met bloedarmoede is er sprake van een tekort aan zuurstof transporterende rode bloedcellen, ofwel hemoglobine (Hb).
IJzertekort kan ook ontstaan bij chronische ziekten, zoals reuma, ontsteking in bot, maagzweer, kwaadaardige aandoeningen waaronder, maag- of darmkanker en bij een acute infectie zoals van de luchtwegen, urinewegen of maag-darmstelsel.
Denk aan een beenmergziekte (bijvoorbeeld leukemie), nierziekte, reuma, infectie of sommige vormen van kanker. Bij sommige ziektes ontstaat de bloedarmoede door verhoogde afbraak van rode bloedcellen (hemolyse) of een vergrote milt.
Rode bloedcellen ontstaan in je beenmerg. Een rode bloedcel leeft ongeveer 3 maanden. Daarom maakt je beenmerg de hele tijd nieuwe rode bloedcellen aan. Om hemoglobine aan te maken (zie verder), heeft je lichaam ijzer nodig.
Er zijn verschillende oorzaken van ijzergebreksanemie. De belangrijkste oorzaak is een slechte inname van ijzer. Andere oorzaken: Chronisch bloedverlies (onder andere in de darm bij worminfecties of Helicobacter Pylori-infectie, menstruatie).
Vermoeidheid, hartkloppingen, duizeligheid, kortademigheid, bleek zien, zweten, hoofdpijn, rusteloze benen: het zijn allemaal klachten die kunnen horen bij een tekort aan ijzer in het lichaam. IJzertekort, of ijzergebrek, is een belangrijke oorzaak van bloedarmoede.
Een tekort aan ijzer vermindert ook de weerstand en kan uiteindelijk leiden tot onvruchtbaarheid, moeilijkheid tot slikken, irritatie en verwarring. Een lichaam dat voor een lange periode te kampen heeft met een tekort aan ijzer, kan ook te maken krijgen met 'lepelnagels'.
Het lichaam kan het overtollig opgenomen ijzer niet uitscheiden en dit wordt opgeslagen. In eerste instantie wordt het overtollige ijzer opgeslagen in de lever. Wanneer hemochromatose niet wordt behandeld, leidt dit uiteindelijk tot onherstelbare schade aan de lever.
Vlees(waren), kip, vis en ei
Tijdens de zwangerschap is het beter helemaal geen lever te eten, in verband met het hoge vitamine A-gehalte van deze vleessoort. Lever-pastei en leverworst, Berliner, Hausmacher en leverkaas kunnen met mate gebruikt worden, d.w.z. niet meer dan 1 broodbelegging per dag.
Thee en koffie bevatten looizuur, dat ijzer ongeschikt voor opname maakt. Kalk en fosfor uit melkproducten maken maagsap minder zuur. Geef of neem daarom bijvoorbeeld geen bakje vla of yoghurt na een ijzerrijke maaltijd. Hierdoor wordt ijzer niet omgezet naar de actieve vorm die nodig is voor opname.
De eerste symptomen (verschijnselen) van acute leukemie zijn vooral vermoeidheid en bloedarmoede. Ook kunt u vaker infecties hebben, blauwe plekken en slijmvliesbloedingen in mond en neus. Daarnaast ontstaan soms klachten als botpijnen, gezwollen tandvlees en klachten als gevolg van vergrote lymfklieren en milt.
De meest voorkomende oorzaak van bloedarmoede is een ijzertekort. Hierdoor wordt bloedarmoede in de volksmond ook wel 'een ijzergebrek' genoemd. Je kunt een ijzertekort krijgen door extreem bloedverlies (door verwonding, operatie, bevalling of zware menstruatie) of verkeerde voeding.
U ernstige bloedarmoede wanneer u veel van klachten heeft of uw Hb-gehalte lager is dan 6,2.
Voor mannen is een ijzerwaarde tussen de 14 en 35 micromol per liter normaal, voor vrouwen is het normaal om tussen de 10 en 25 micromol per liter ijzer in het bloed te hebben.
Op zoek naar écht ijzerrijk fruit? Ga dan voor gedroogd fruit: dadels, vijgen en rozijnen. Maar ook vers fruit kan veel ijzer bevatten: watermeloen, zwarte bessen, abrikozen, perziken en pruimen.
De opname van ijzer wordt beïnvloed door verschillende voedingsstoffen. Tannine (in rode wijn, thee en druiven) en voedingsvezel remmen de opname. Andere stoffen, zoals oxaalzuur in rabarber, zorgen dat het ijzer een onoplosbare vorm krijgt, waardoor de opname in het lichaam wordt bemoeilijkt.
Hb staat voor hemoglobine en een deel daarvan bestaat uit ijzer. Omdat hemoglobine zuurstof en koolstofdioxide vervoert in je lichaam, zegt de Hb-waarde iets over het vermogen van je bloed om zuurstof te vervoeren. Na een bloeddonatie daalt je Hb-waarde een beetje.
IJzertabletten bevatten ijzer in een vorm die het lichaam gemakkelijk kan opnemen. Het duurt zes weken tot enkele maanden bij dagelijks gebruik totdat een ijzertekort is aangevuld.
Hoe kan je het herkennen? Bloedarmoede wordt vooral gekenmerkt door bleekheid en snelle vermoeidheid. De bleekheid zie je vooral aan de huid en aan de slijmvliezen van de ogen en de lippen.
Bij megaloblastische bloedarmoede zijn er in ernstige gevallen ook klachten van gewichtsverlies, tongontsteking of geelzucht. Door een vitamine B12-tekort kunnen ook neurologische symptomen optreden: tintelingen, spierzwakte en geheugenproblemen.
Onder het motto save the best for last: ook donkere chocolade is een goede bron van ijzer. Met één portie heb je ongeveer 20 procent van je dagelijkse aanbevolen hoeveelheid binnen. Neem een stukje chocolade na je avondeten, maar geen heel pak.
