Door de investeringen die criminelen doen, kunnen ze invloed krijgen op personen, ondernemingen en andere legale sectoren. Hierdoor is witwassen een ernstige bedreiging voor de economie en tast het ook de integriteit van de financiële sector aan.
De Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) moet voorkomen dat criminelen via hun rekeningen geld witwassen dat ze met misdaad hebben verdiend. De Wwft geldt voor iedereen die te maken heeft met geldstromen.
Op opzettelijk witwassen staat maximaal 4 jaar gevangenisstraf of een geldboete van de vijfde categorie (78.000 euro). Op schuldwitwassen staat een maximumstraf van 1 jaar gevangenisstraf of een geldboete van de vijfde categorie.
Criminelen willen het geld dat zij hebben verdiend in de onderwereld graag uitgeven in de bovenwereld. Om zwart geld in de bovenwereld te kunnen besteden zonder daarbij het risico te lopen dat het onmiddellijk weer door justitie of de belastingdienst in beslag genomen wordt, moet het witgewassen worden.
De gevolgen van witwassen zijn groot voor de Nederlandse economie. Doordat de fraudeurs geen belastingen betalen over verdiend geld loopt de regering geld mis. Hierdoor kunnen ze minder geld uitgeven voor economische verbeteringen.
Het witwassen van zwart geld kan op allerlei manieren. Naast branches als vastgoed, de cannabissector en de horeca zijn ook andere branches geschikt om crimineel vermogen wit te wassen. Voorbeelden zijn kleine supermarktjes (toko's) en hotels waar de inkomsten worden aangevuld met zwart geld.
De maximale straf voor witwassen betreft een gevangenisstraf van 6 jaar, of geldboete van de vijfde categorie (art. 420bis wetboek van strafrecht). De persoon die een gewoonte maakt van witwassen hangt een zwaardere gevangenisstraf boven het hoofd: 8 jaar.
In alle onderzoeken die de politie doet, wordt gekeken of er sprake is van witwassen. Naast het veroordelen van de dader wordt ook gekeken of de dader zijn crimineel verkregen geld heeft witgewassen (dure goederen voor heeft gekocht).
Bij het witwassen van opbrengsten van misdrijven gaat het om het verbergen of verhullen van de illegale herkomst van gelden of voorwerpen. Doel hiervan is om die opbrengsten aan het zicht van politie en justitie te onttrekken, zodat confiscatie wordt voorkomen.
Witwassen is letterlijk afgeleid van het wassen van kleding. De Amerikaanse maffiabaas Al Capone zocht in de jaren twintig naar een manier om zijn winsten uit onder meer de illegale verkoop van drank legaal te maken (de Verenigde Staten waren destijds 'drooggelegd'). Hij kocht een aantal wasserettes op.
Justitie moet bij witwassen bewijzen dat het geld of de goederen een criminele herkomst hebben. In veel gevallen kan ook bewijs worden geleverd door aan te voeren dat een persoon onvoldoende legale inkomsten heeft om aan het geld of de goederen te komen.
a) Het in het (girale) geldverkeer brengen van door misdrijf verkregen vermogen ('placement'); b) Het op elkaar stapelen van (financiële) transacties teneinde de criminele herkomst van het vermogen te versluieren ('layering'); c) Het integreren van het vermogen in de legale economie ('integration').
Bijna alle handelingen die worden verricht met opbrengsten verdiend met criminaliteit zou je kunnen zien als witwassen. Het doel is: het criminele geld uitgeven zónder in beeld te komen bij de overheid.
toezichthouders, zoals de Nederlandsche Bank, de Autoriteit Financiële Markten en Bureau Financieel Toezicht; opsporingsdiensten, zoals de politie en de FIOD; het Openbaar Ministerie; Meldingsplichtige instellingen, (bijvoorbeeld banken, notarissen en advocaten).
Witwassen is het verbergen van geld, voorwerpen of goederen die afkomstig zijn uit een misdrijf. Het doel is om het uit te kunnen geven zonder dat duidelijk wordt dat het illegaal verdiend is. Bij witwassen weet je dus niet meer waar het gestolen geld eerst vandaan kwam.
Fraude verstoort het economische verkeer tussen burgers onderling en ondermijnt het vertrouwen in de overheid. Ook de integriteit van stelsels als de financiële markten en het zorgstelsel lijdt eronder. De bestrijding van fraude is daarom één van de prioriteiten van het Openbaar Ministerie.
Smurfen betekent het opsplitsen van een groter bedrag in kleinere bedragen om zo net onder de meldgrens te blijven. Dit kan gedaan worden op meerdere rekeningen bij verschillende banken. Het geld kan ook fysiek naar het buitenland vervoerd worden om het daar op een rekening te storten.
Schuldwitwassen wordt bestraft met een gevangenisstraf van maximaal twee jaren of een geldboete van maximaal € 67.000.
Straf voor witwassen
In beginsel staat op witwassen een gevangenisstraf van maximaal zes jaar of een boete van maximaal € 90.000 (bedrag 2023). Als iemand van witwassen een gewoonte maakt, kan de maximale gevangenisstraf stijgen naar acht jaar.
In Nederland gaat naar schatting jaarlijks voor 16 miljard euro aan zwart geld rond, voor het overgrote deel gerelateerd aan drugshandel en fraude. Dit is dus een serieus maatschappelijk probleem. Nederlandse banken werken samen met de overheid om witwassen zo effectief mogelijk aan te pakken.
Wat mag en kan de bank eigenlijk opvragen? De bank mag in beginsel geen uitleg vragen omtrent alle transacties op een rekening, dit zou disproportioneel zijn. Ook moet het opvragen van informatie proportioneel zijn, dat wil zeggen: in verhouding met het doel van de betreffende wet.
De geschatte omvang van witwassen in Nederland is ongeveer €18 miljard. Witwassen is een probleem dat zorgt voor stimulering en continuïteit van criminaliteit, waar uiteindelijk de rest van de maatschappij voor opdraait.
Welke straffen zijn er? De belangrijkste straffen zijn een boete, een taakstraf en gevangenisstraf. De rechter kan ook maatregelen opleggen. Daaronder valt bijvoorbeeld ontneming van geld dat door het misdrijf is verkregen, het betalen van schadevergoeding of – de meest ingrijpende – tbs.
Kiezen tussen heling en witwassen
Heling is een begunstigingsdelict, terwijl met witwassen de integriteit van het financiële systeem kan worden aangetast. Daarnaast stellen de samenloopbepalingen grenzen aan de maximaal op te leggen straf als er een bewezenverklaring volgt voor beide delicten.
Met recht noemen veel mensen ondermijning een containerbegrip waar diverse fenomenen van (georganiseerde) criminaliteit onder vallen (drugshandel, mensenhandel, witwassen, grootschalige oplichting en fraude etc.
