Soms kunnen patiënten ernstig psychisch lijden. Bijvoorbeeld door een psychiatrische aandoening. Zij kunnen aan een arts om euthanasie vragen. Euthanasie is dus niet alleen mogelijk voor patiënten die niet lang meer zullen leven.
Patiënten die psychisch lijden komen in aanmerking voor euthanasie wanneer er sprake is van vrijwilligheid, weloverwogenheid, ondraaglijkheid én uitzichtloosheid. Vaststellen of een patiënt voldoet aan het criterium uitzichtloosheid, is voor psychiaters een worsteling.
Euthanasie mag alleen met een medische reden voor het lijden
Euthanasie mag alleen als het lijden een 'medische grondslag' heeft. Dit betekent dat het lijden van de patiënt komt door een medische aandoening. Bijvoorbeeld door een beperking of ziekte.
Er is sprake van uitzichtloosheid wanneer er geen reële, en voor de patiënt redelijke, behandelopties zijn. Bij ondraaglijkheid van lijden gaat het vooral over de beleving van de patiënt. Dit is voor iedereen anders en afhankelijk van bijvoorbeeld de levens- en ziektegeschiedenis en persoonlijkheid.
Euthanasie is onderdeel van de eerstelijns gezondheidszorg, net als de huisarts, en daar mag geen eigen bijdrage voor worden geheven.
Patiënten die zich aanmelden met lichamelijke aandoeningen moeten rekening houden met een wachttijd van enkele weken tot maanden, afhankelijk van de beschikbaarheid van artsen en verpleegkundigen in de regio waar de hulpvrager woont. Voor patiënten met een psychische aandoening kan de wachttijd oplopen tot ruim 2 jaar.
Soms kunnen patiënten ernstig psychisch lijden. Bijvoorbeeld door een psychiatrische aandoening. Zij kunnen aan een arts om euthanasie vragen. Euthanasie is dus niet alleen mogelijk voor patiënten die niet lang meer zullen leven.
3 In ons onderzoek waren depressieve klachten aanwezig bij slechts 3 van de patiënten wier verzoek om euthanasie of hulp bij zelfdoding werd ingewilligd, maar bij 39 van de patiënten wier verzoek was geweigerd. Een weigering houdt klaarblijkelijk vaak verband met depressieve klachten en psychiatrische problemen.
Maar lijden kan ook psychisch of sociaal zijn. Denk aan angst, depressie, vermoeidheid, eenzaamheid of het mogelijk niet meer voor jezelf kunnen zorgen. Soms ook verliezen mensen de zin in het leven.
Als een arts de euthanasie niet zelf wil uitvoeren, moet hij dit altijd tegen de patiënt zeggen. Dan kan de patiënt naar een andere arts. Soms stuurt de arts een patiënt naar het Expertisecentrum Euthanasie.
Belangrijk is een goede voorlichting aan de patiënt en aanwezige familie over het snelle verloop van deze methode. Vaak valt de patiënt al in 10 tot 20 seconden in een diepe slaap en overlijdt binnen 5 à10 minuten.
In de wet staat dat een arts mag meewerken aan euthanasie of hulp bij zelfdoding. Hij moet dan wel alle zorgvuldigheidseisen uit de wet volgen. De arts moet overtuigd zijn dat de vraag van de patiënt om euthanasie vrijwillig is. En dat de patiënt er goed over heeft nagedacht (weloverwogen).
Een voor de arts minder belastend alternatief is palliatieve sedatie. In de KNMG-richtlijn uit 2009 is palliatieve sedatie gedefinieerd als het opzettelijk verlagen van het bewustzijn van een patiënt in de laatste levensfase om het ondraaglijk lijden dat voortkomt uit refractaire symptomen weg te nemen.
Wat ondraaglijk lijkt tijdens het gezonde leven, wordt dat al minder bij ziekte. Patiënten verschuiven in een ziekbed vaak hun grenzen. Lijkt bedlegerigheid eerst nog ondraaglijk, tijdens het proces blijkt dat toch mee te vallen. Zo ook vaak met pijn, misselijkheid en afhankelijkheid.
Indien alle wettelijke vereisten zijn vervuld en de wettelijke procedure gevolgd wordt, dan kan de familie de euthanasie niet weigeren. Wanneer familie en naasten achter de euthanasie staan, is dat uiteraard het beste, maar wettelijk gezien is hun goedkeuring niet noodzakelijk.
De ziel bevrijdt zich weer wanneer letterlijk overlijden plaatsvindt, dat wil zeggen als het hart stopt met kloppen. De tijd die de ziel nodig heeft om zich van het stoffelijk lichaam los te maken, varieert van enkele minuten tot enkele dagen. Dit proces is voor velen 'waarneembaar'.
Gemiddeld duurt het een tot drie dagen voor de patiënt overlijdt. Hoe langer het duurt, hoe minder positief mensen zijn. Patiëntenfederatie Nederland onderstreept het belang van duidelijke informatie voor patiënten en hun naasten.
Het ondraaglijk lijden - de menselijke uitzichtloosheid - bepaalt uiteraard de zieke zelf. Hij/zij moet hiervan echter zijn behandelende arts kunnen overtuigen. De patiënt moet de vraag vrijwillig, duurzaam - aanhoudend - en herhaald stellen. De vraag moet ook neergeschreven worden (schriftelijk verzoek).
Euthanasie is alleen wettelijk als de patiënt zich bevindt in een medisch uitzichtsloze toestand van aanhoudend en ondraaglijk fysiek of psychisch lijden, dat niet kan worden verholpen. De toestand is het gevolg van een ernstige en ongeneeslijke aandoening, veroorzaakt door ziekte of een ongeval.
Wens iemand sterkte
Zeg tegen jouw dierbare dat je het verschrikkelijk vindt wat er is gebeurd en je met hem meeleeft. Wens hem alle kracht toe die hij nodig heeft. Geef bovendien aan dat je er altijd voor hem bent en dat hij altijd op jouw steun kan vertrouwen en hulp aan je kan vragen.
Als voldaan is aan de wettelijke zorgvul- digheidseisen kunnen artsen euthanasie verrichten of hulp bij zelfdoding verlenen. Dit kwam in 2021 7.666 keer voor. In de meeste gevallen wordt euthanasie uitgevoerd door huisartsen bij patiënten met kanker.
Euthanasie en verzekeringen
Euthanasie wordt vergoed door de zorgverzekeraar: het zit standaard in uw basisverzekering en het maakt niet uit of u een restitutie- of naturapolis heeft.
