“Nederland kan niet zelfvoorzienend zijn met de huidige consumptie. Hoewel Nederland extreem efficiënt is en een hoge opbrengst per hectare heeft, kan het de bevolking niet voorzien van een gezond dieet.
Een zelfvoorzienend leven in Nederland vraagt om wat meer voorbereiding gedurende de zomer en herfst en het zal wat meer afzien zijn dan in een zuidelijker gelegen land. Maar de Nederlandse winters hebben ook zo haar charme: lekker binnen zitten, de houtkachel laten branden, bordspelletjes spelen en stamppot eten.
Daarmee – en ook dankzij allerlei andere agrarische producten – is Nederland de tweede landbouwexporteur van de wereld – na de VS, maar vóór Duitsland. Nederland is tevens de derde netto-exporteur ter wereld, na Brazilië en Argentinië.
Nederland exporteerde in 2021 voor 104,7 miljard euro aan landbouwgoederen, een stijging van 9,4% ten opzichte van 2020. Dit is een combinatie van de export van Nederlandse producten (75,7 miljard) en de wederuitvoer van landbouwproducten uit het buitenland (29,0 miljard).
75 procent van ons voedsel komt uit het buitenland. Hieronder vallen koffie, olieproducten als soja, palm- en zonnebloemolie. Maar ook granen, en veevoer voor de zuivel- en vleesindustrie. Nederlandse boeren exporteren veel.
Volgens de recentste cijfers van statistiekbureau CBS waren er in 2019 in Nederland 53.233 landbouwbedrijven. Daarmee vormden boeren toen ongeveer 0,6 procent van de totale Nederlands beroepsbevolking.
Ondanks de grote maatschappelijke druk om minder intensief te boeren, heeft de agrarische sector in Nederland vorig jaar wederom een exportrecord gebroken. Dankzij een groeiende productie en wereldwijde prijsstijging van veel agrarische producten, is de de totale export met bijna 10 procent gestegen.
Maar hoeveel voedsel halen we eigenlijk van over de grens? Nieuws en Co zocht het uit. Van alles wat de Nederlandse boeren produceren is ongeveer 75% voor de export, zegt Hanneke Muilwijk van het Planbureau voor de Leefomgeving.
De oorlog leidt onder meer tot hogere prijzen voor de Nederlandse landbouw. Die stijging in prijzen is de directe oorzaak van de stijging in de financiële waarde van zowel export en import. Met andere woorden: omdat boeren hogere kosten hadden, vroegen ze op de wereldmarkt ook hogere prijzen voor hun producten.
In Nederland stellen we hoge eisen aan het produceren van vlees. Het moet onder andere duurzaam, diervriendelijk en veilig zijn. Dit vraagt om grote investeringen van de boer en de sector. De export van vlees zorgt voor een eerlijke prijs voor de boeren.
De belangrijkste bestemmingen van de Nederlandse vleesexport zijn Duitsland (vooral kalfs- en rundvlees), Verenigd Koninkrijk (vooral pluimveevlees) en China (voor het overgrote deel varkensvlees).
Een relatief klein deel van ons grondgebied is bestemd voor bebouwing en wegen. Van de totale oppervlakte van Nederland is 54 procent (2,2 miljoen hectare) in gebruik als landbouwterrein, en 13 procent (0,5 miljoen hectare) als bebouwingnoot1 en verkeersterrein.
Nummer 1 en 2. De absolute nummer van 1 van de wereld, al 13 jaren achter elkaar, is Noorwegen. Volgens de statistieken scoort dit land het best op gebieden zoals de levensverwachting (82 jaar), levensstandaard en onderwijs.
Voor een zelfvoorzienend, plantaardig dieet is een tuintje van circa 350 vierkante meter nodig. Voor een tuin met varkens is drie keer zoveel ruimte nodig. Een ruimtebesparend alternatief zijn kippen of vissen; die nemen minder ruimte in en hebben relatief gezien minder voeding nodig.
In België is een zelfvoorzienend leven een stuk normaler als in Nederland. In België kun je ook nog huizen vinden met een grote tuin en dat is precies wat we zochten. Het is een half uur rijden naar het werk, wat goed te doen is. Dat maakt België voor ons het ideale land om ons avontuur te starten.
De fysieke omstandigheden van Nederland waren natuurlijk gunstig voor landbouw: de vruchtbare grond, het klimaat, de verbindingen over water. Het exportmodel dat we nu hebben dateert al van duizend jaar geleden.”
Ook in exportgewicht is Nederland de grootste exporteur. In 2020 werd 3,6 miljard kilogram vlees geëxporteerd. Nederland is al decennia een grote vleesexporteur. Zo was Nederland al in 2000 de grootste exporteur van de EU, met een export van 2,4 miljard kilogram vlees (5 miljard euro).
De Nederlandse vleessector is goed voor in totaal 98.000 voltijdbanen en vleesexport is goed voor 4,2 procent van de totale Nederlandse exportverdiensten. In 2020 exporteerde Nederland voor 8,8 miljard euro aan vlees.
Boeren en tuinders ontvangen jaarlijks miljarden euro's aan inkomenssteun uit Europa. Hoewel agrarische sectoren en het platteland nauwelijks zonder gerichte steun en sturing kunnen, brokkelt het draagvlak ervoor af.
De uitstoot van ammoniak komt voornamelijk uit mest. “En dat is dus het probleem met stikstof en boeren”, vertelt Herman Litjens, specialist van ZLTO als het gaat om stikstof. “En we zijn het er allemaal ook wel over eens dat te veel stikstof een negatieve invloed kan hebben op natuur die hier gevoelig voor is.
De totale omvang van voedselverspilling in Nederland in 2020 was 2.811 kiloton, of 161 kilogram per hoofd van de bevolking. Dit is een groter volume dan de voorgaande meting in 2019 (88-136 kilogram).
In 2022 was de gemiddelde verspilling van vast voedsel bij de Nederlandse consument thuis 33,4 kg per persoon per jaar. De vijf meest verspilde productgroepen zijn brood en deegwaren (6,2 kilo), groente (4,4 kilo), fruit (4,3 kilo), aardappelen (2,8 kilo) en zuivel (2,8 kilo).
De Nederlandse export van landbouwgoederen (primaire, onbewerkte goederen en secundaire, bewerkte goederen) wordt voor 2022 geraamd op 122,3 miljard euro: dat is 17,2% hoger dan in 2021.
