De golven die daarbij ontstaan -tsunami's of havengolven- kunnen een lengte van meer dan 100 kilometer bereiken. Het kan dan een uur duren voor de volgende golf arriveert. Ter vergelijking: de wind maakt golven van amper 150 meter, die elkaar binnen tientallen seconden opvolgen.
De kans dat een tsunami in Nederland voorkomt, is gelukkig heel erg klein. Voor een tsunami heb je naast een ondergrondse zeebeving namelijk ook veel zeewater nodig. De Noordzee is voor een zee erg ondiep.
Tsunami's komen het meest voor rondom de Grote Oceaan, omdat langs alle randen van deze oceaan door platentektoniek veelvuldig aardbevingen plaatsvinden.
Een sterke aardbeving is ook een waarschuwing dat er misschien een tsunami op komst kan zijn. En als de zee zich terug trekt, betekent dit dat er een grote golf aan komt. Veel mensen werden verrast door het water omdat ze niet wisten wat een tsunami was. Behalve een waarschuwingssysteem is dus ook voorlichting nodig.
Doordat langs de randen van de Grote Oceaan en de Indische Oceaan veelvuldig aard- en zeebevingen voorkomen zien we hier de meeste tsunami's. In de Atlantische Oceaan komen dit soort zeer zware zeebevingen niet voor en ook aan de zuidelijke Noordzeekust is de kans op tsunami's heel gering.
Twee: tsunami's komen in Nederland niet voor. De Noordzee is te ondiep. Dat constateerde Rijkswaterstaat namelijk in 1993.
Langs de Nederlandse (zuid)westkust worden in de vroege ochtend van 29 mei 2017 plotseling enkele opvallend hoge golven waargenomen. Het betrof een meteo-tsunami, een vloedgolf opgewekt door een weerkundig verschijnsel.
De plotselinge verplaatsing van water zorgde voor een immense tsunami, wat resulteerde in de hoogste golf die ooit in de moderne geschiedenis is gemeten. Zo bereikte de golf een hoogte van maar liefst 518,16 meter!
De golf verplaatst zich met een snelheid die bij benadering kan worden berekend door de wortel te nemen van het product van de valversnelling en de diepte van de oceaan ter plaatse. Voor een oceaan van 5 kilometer diep is dat dus een snelheid van 220 meter per seconde of 800 kilometer per uur.
Op volle zee is een tsunami nauwelijks waarneembaar, want vanwege zijn golflengte van enkele honderden kilometers is de golf zelden meer dan een halve meter hoog. Met ongeveer 1000 km/h raast de vloedgolf op het land af.
Tijdens een tsunami:
Ga onmiddellijk naar het binnenland of zoek een veilige plek in de hoogte op. Als u in een boot op zee bent, blijf weg van het strand en uit ondiep water. Als u dichtbij de kust bent, ga naar het vasteland en naar een veilig gebied.
Tsunami's zijn eigenlijk hele hoge golven die gehele kustgebieden volledig kunnen verwoesten. De bekendste en een van de schadelijkste tsunami's was die van Indonesië in 2004, waar 230.000 mensen overleden zijn door de golf en nog eens 2,5 miljoen mensen hun huis voor goed moesten verlaten.
Gemiddeld zijn er tien tsunami's per jaar, maar veertig procent daarvan bereikte een hoogte van nog geen halve meter, meldt Maplecroft geruststellend.
Een kleine tsunami van naar schatting 50 cm hoog bereikte de kust van Japan zonder enige schade aan te richten.
Het is niet mogelijk om een tsunami te voorkomen, omdat we zeebevingen niet kunnen tegenhouden. Maar we kunnen een vloedgolf wel voorspellen. Speciale waarschuwingssystemen bewaken de beweging van het zeeoppervlak en meten aardbevingen diep in de zee.
Op 22 december 2018 vond een tsunami plaatst in de Straat van Soenda tussen de Indonesische eilanden Java en Sumatra, mogelijk als gevolg van uitbarsting van de Anak Krakatau-vulkaan. De kustgebieden van de provincies Lampung en Banten werden getroffen, waar honderden doden en gewonden vielen.
Thailand ligt in een gebied waarin de meeste kans is op orkanen. Toch komen orkanen in Thailand zelden voor. De keren dat Thailand werd getroffen door een orkaan zijn op een hand te tellen. Thailand werd in 2004 wel getroffen door een tsunami, maar de kans is niet heel groot dat dit nogmaals gebeurd.
Hoewel de herdenkingen vandaag voornamelijk in de getroffen landen worden gehouden, wordt de pijn van de ramp nog dagelijks gevoeld over de hele wereld. Bij de tsunami kwamen in totaal zo'n 2000 toeristen om het leven. Van hen waren er zeker 36 afkomstig uit Nederland.
Door een zeebeving ontstond op 26 december 2004 voor het Indonesische eiland Sumatra een enorme vloedgolf, een tsunami. Die trof grote delen van de kusten van Azië en Oost-Afrika. Naar schatting stierven hierdoor 280.000 mensen.
De tsunami had volgens de Japanse krant Yomiuri Shimbun op basis van onderzoek van het Port and Airport Research Institute bij de Sanriku-kust een hoogte van meer dan 15 meter en bereikte eenmaal aan land op sommige plaatsen door opstuwing een hoogte tot 21,1 meter. Er werd ruim 400 km² land overspoeld.
- De vermoedelijke eerste: 6000 à 6200 v. Chr. De eerste tsunami waarvan sporen zijn teruggevonden, sloeg toe aan de oostkust van Schotland, zuidwest-Noorwegen en op de Shetland-eilanden. Oorzaak was een onderzeese aardverschuiving in het Storegga-gebied, 100 kilometer uit de kust van zuidwest-Noorwegen.
Op Tweede Kerstdag 2004 zorgde een zware zeebeving voor de kust van Indonesië voor een tsunami die zich met een snelheid van 900 kilometer per uur over de Stille Oceaan verspreidde.
Tsunami's hebben een veel grotere periode (in de orde van een kwartier à een half uur) en een veel grotere lengte (de tsunami van 26 december 2004 had golflengten in de grootte-orde van ongeveer 150 kilometer). Als windgolven de kust naderen en in ondieper water komen, worden ze – net als tsunami's – hoger.
Tsunami's zuigen het water weg
Tsunami's ontstaan meestal door onderaardse activiteit, waarbij tektonische platen tegen elkaar duwen. Daarbij komt gigantisch veel energie vrij, waardoor de zee in beweging komt. Op open zee zie je maar een klein golfje, maar onder het oppervlak gaan enorme krachten schuil.
Valdivia-aardbeving (9,5)
De heftigste aardbeving ooit gemeten vond plaats op 22 mei 1960 in Chili en had een magnitude van 9,5. Het epicentrum lag in de buurt van het dorp Lumaco, ongeveer 560 kilometer ten zuiden van de hoofdstad Santiago.
