In 2030 is Nederland weer trots op de boer en tuinder. Ons land heeft de beste boeren van de wereld en die toppositie houden we vast.”
Van de totale oppervlakte van Nederland is 54 procent (2,2 miljoen hectare) in gebruik als landbouwterrein, en 13 procent (0,5 miljoen hectare) als bebouwing1 en verkeersterrein. Bebouwd terrein bestaat voornamelijk uit woon- en bedrijventerreinen.
Het aantal land- en tuinbouwbedrijven is volgens de landbouwtelling in 2021 met bijna 600 afgenomen tot 52.100, een daling met 1,1% (zie tabel). Dit is het vijfde jaar op rij dat de vermindering van het aantal bedrijven ruim onder het langjarige gemiddelde blijft.
In totaal werken er ruim 600.000 mensen in banens die direct afhankelijk zijn van de agrarische productie. Elke boer houdt dus ruim tien mensen aan het werk in Nederland. En de landbouw levert een forse bijdrage aan de handelsbalans. Per jaar exporteert Nederland voor zo'n 45 miljard euro aan landbouwgoederen.
In 2017 waren er 439 megastallen met melkvee op een totaal van circa 800 megabedrijven in alle veehouderijsectoren. In 2021 waren dat er 514 op 999 in alle sectoren In de varkenshouderij wordt een bedrijf met meer dan 1.200 zeugen of 7.500 vleesvarkens gezien als megastallen.
In 2021 was 42 procent van de zelfstandigen in de landbouw miljonair. Zij zijn vooral actief in melkveebedrijven en in bedrijven die granen of groenten telen. In de verhuur en handel van onroerend goed zijn ook relatief veel miljonairs onder de zelfstandigen; 38 procent.
Gemiddeld gezien de meeste koeien per bedrijf
Als we kijken naar het gemiddelde aantal koeien per bedrijf, dan staat de provincie Flevoland met kop en schouders bovenaan. Deze provincie telde in 2017 slechts 262 melkveebedrijven, maar zij hielden gezamenlijk 36.945 koeien.
23,5 procent van de totale Nederlandse oppervlakte wordt dus gebruikt voor eigen voedselvoorziening. Van de 800.000 hectare is overigens 600.000 hectare bestemd voor grasland en veevoer en het resterende gedeelte voor landbouwproducten.
De Nederlandse agrarische sector heeft relatief de laagste impact op het milieu van alle landen in de wereld. Dat zegt ABN Amro na onderzoek. Volgens de bank is per kilo landbouwproduct de gezamenlijke 'voetafdruk' van onder meer CO2, energie, pesticiden en antibiotica in Nederland het kleinst.
Boeren en tuinders ontvangen jaarlijks miljarden euro's aan inkomenssteun uit Europa. Hoewel agrarische sectoren en het platteland nauwelijks zonder gerichte steun en sturing kunnen, brokkelt het draagvlak ervoor af.
De familie Van Bakel runt in Vredepeel (LB) met 2.250 koeien het met afstand grootste melkveebedrijf van Nederland. In deze video tonen René en dochter Amber van Bakel onder andere hoe er gemiddeld 560 koeien per uur in de 80-stands carrousel worden gemolken.
Hoeveel verdient een boer netto? Het salaris van een melkveeboer ligt het laagst, het lag in 2021 zo gemiddeld op € 35.000 per jaar. De inkomsten van een pluimveehouder liggen een stuk hoger en kwamen in 2021 uit op ongeveer € 65.000 per jaar.
In 2020 waren er in Nederland 75 255 landbouwvestigingen. Het grootste aantal vestigingen was in Noord-Brabant (12 340 vestigingen) en Gelderland (11 650 vestigingen).
Grotere boeren weten, met 1.227 bij 200 koeien en 1.047 euro bij rond de 100 koeien, meer inkomen per hectare te genereren dan kleinere boeren (761 euro bij gemiddeld 25 en 889 bij gemiddeld 50 koeien).
Het Rijk is nog altijd de grootste grondbezitter van Nederland, maar meer dan de helft van alle gronden is in bezit van particulieren. Dat blijkt uit een onderzoek van Elsevier en het Kadaster. Ongeveer een zevende van de 3,3 miljoen hectare Nederlandse grond is in handen van de rijksoverheid.
Een kwart van het inkomen van boeren is subsidie, en dat is nog maar het topje van de ijsberg. Vorige week zagen we dat de overheid in 2020 via het Diergezondheidsfonds 70 miljoen euro betaalde aan veehouderijen.
In Nederland stoot de landbouw volgens het RIVM al decennia de meeste stikstof uit, gevolgd door industrie en verkeer.
Koeien zijn de grootste stikstofproducenten. Zodra hun plas en mest samenkomt ontstaat ammoniak en dit is een vorm van stikstof. Sinds 2020 zijn boeren verplicht om minder krachtvoer met eiwitten aan hun koeien te voeren. Daardoor produceren die koeien minder ammoniak en dus stikstof.
De belangrijkste bronnen van stikstofoxiden zijn het verkeer, energiecentrales en de industrie. Ammoniak komt vooral uit de landbouw, maar ook het verkeer en mensen produceren ammoniak. Boeren gebruiken mest omdat het zorgt voor een betere plantengroei en hogere gewasopbrengsten.
Een zelfvoorzienend leven in Nederland vraagt om wat meer voorbereiding gedurende de zomer en herfst en het zal wat meer afzien zijn dan in een zuidelijker gelegen land. Maar de Nederlandse winters hebben ook zo haar charme: lekker binnen zitten, de houtkachel laten branden, bordspelletjes spelen en stamppot eten.
Uit onderzoek blijkt dat landen als Nieuw Zeeland, IJsland, het Verenigd Koninkrijk, Tasmanië of Ierland zich daar het best voor lenen. En zoals je vast ziet hebben ze iets met elkaar gemeen: het zijn eilanden.
Wat is de conclusie voor Nederland? “Nederland kan niet zelfvoorzienend zijn met de huidige consumptie. Hoewel Nederland extreem efficiënt is en een hoge opbrengst per hectare heeft, kan het de bevolking niet voorzien van een gezond dieet. Dat komt omdat het een klein land is met een hoge bevolkingsdichtheid.
In Australië staat het grootste rundveebedrijf ter wereld te koop voor 223 miljoen euro. Het bedrijf van de familie Kidman omvat 10 miljoen hectare grond, bijna drie keer het grondoppervlak van Nederland. Het bedrijf telt 85.000 koeien en 600 paarden, verdeeld over 16 locaties.
Ondanks dat de meeste grote bedrijven zich in het Noorden van het land bevinden, is het onbetwist grootste bedrijf nog steeds van de gebroeders Van Bakel uit Vredepeel. Stond de teller zes jaar geleden nog op 1.300 koeien; inmiddels staan er zo'n 2.250 in de Limburgse stallen.
Utrechters scharen zich het minst achter de boeren en andere opvallende resultaten uit het Kieskompas. Provincie Utrecht - Utrechters lijken zich het minst van alle Nederlanders om het lot van de boeren te bekommeren.
