Vrijwel alle dingen geleiden stroom beter dan lucht dat doet. Daarom zal de bliksem bij voorkeur via hoge gebouwen stromen. Ga gehurkt zitten als je je in een open veld bevindt. Duik ineen met je voeten tegen elkaar.
Veilige plaatsen tijdens onweer. In een gebouw, weg van de ramen, In een gesloten metalen kooi zoals een auto (geen cabrio!) of metalen vliegtuig.
Bij naderend onweer kun je het beste ergens naar binnen gaan en daar wachten tot de bui over is getrokken. Het bos biedt geen bescherming. Schuil nooit onder bomen, een alleenstaande boom, langs een bosrand of in de buurt van een metalen afrastering.
Als de bliksem daar in slaat, kan het raam namelijk springen door de klap en de energie van de bliksem. Ook door metalen voorwerpen (dit kan zelfs een mobiele telefoon zijn) verplaatst de elektrische lading van onweer zich erg snel. Vermijd deze dus om bliksemschade te voorkomen.
Het lijkt een klassiek fabeltje, maar het is toch echt waar: vermijd contact met stromend water. Slaat de bliksem dichtbij in, dan zoekt de stroom een uitweg langs leidingen. Dus niet alleen een douche en een bad kunnen gevaarlijk zijn, of kranen in het algemeen, maar ook radiatoren.
In Groenland onweert het vrijwel nooit. En op de Zuidpool zijn gebieden waar het echt nog nooit heeft geonweerd. In ons land onweert het gemiddeld op 25 tot 30 dagen per jaar. Een onweersdag wordt dan gedefinieerd als een dag waarop men het tenminste 1 maal hoort donderen.
In een huis ben je ook redelijk veilig, mits je niet in de buurt van koperen leidingen of elektrische kabels bent. Ook schijnt douchen en badderen een afrader te zijn. De kans dat je geraakt wordt door de bliksem is gemiddeld 1 op 2 miljoen.
Meestal 's middags of 's avonds
Die warme lucht stijgt op en vormt een wolk. Er ontstaan hagelstenen, die tegen elkaar aan schuren en voor statische elektriciteit zorgen. Af en toe overleeft zo'n bui de nacht en ontweert het 's ochtends."
Tijdens het onweer: wat wel en niet te doen
✔ Hou alle ramen en deuren gesloten. ✔ Haal de elektrische toestellen uit het stopcontact: ze kunnen beschadigd raken bij een blikseminslag. Niet doen: × In de buurt van een raam zitten of staan: inslaande bliksem kan het glas verbrijzelen.
Via een elektriciteits- of antennekabel of waterleiding kan de stroom zo jouw huis binnenkomen. Als je stekkers dan nog in het stopcontact zitten, kan apparatuur beschadigen. Denk bijvoorbeeld aan een laptop die nog aan de oplader zit.
Het is belangrijk om je ramen en deuren te sluiten bij onweer. Dat komt doordat ramen en deuren meestal van materialen zijn gemaakt die elektriciteit niet geleiden. Daardoor kan de bliksem niet door een raam of een deur heen – en vanzelfsprekend is de bliksem wel gevaarlijk als je ze open hebt staan.
- Sluit ramen en deuren en blijf ook weg van de ramen, ook al ben je gefascineerd door het prachtige klank -en lichtspel. Het licht van de bliksem is namelijk bijzonder fel en een nabije inslag kan verblinden.
In een stalen auto ben je veilig doordat de carrosserie fungeert als een zogenaamde kooi van Faraday. De bliksem slaat meestal in op de antenne of het dak. Het staal geleidt de elektrische ontlading rond de inzittenden via de banden naar de grond.
Hou wel alle ramen en deuren gesloten. Als de bliksem inslaat merk je daar in de auto weinig van, afgezien van een enorme knal en mogelijke schade aan elektronische apparatuur.
Zo goed als alles geleidt stroom beter dan de lucht, dus slaat de bliksem vaak in op het hoogste punt.
Neem deze maatregelen bij onweer
Gebruik tijdens onweer geen apparaten met snoer; deze kunnen fysieke schade toebrengen bij een blikseminslag. Sta niet in contact met stromend water; stel het afwassen van de vaat en het nemen van een douche of bad dus uit. Sluit deuren en ramen.
Het is een mooi schouwspel, wanneer de elektriciteit door de lucht suist. Felle lijnen verlichten de lucht. Beter blijf je toch wat verder bij het raam vandaan, want wanneer de bliksem inslaat, vliegt die ruit er misschien wel uit. Gordijnen open en met popcorn op de bank is een beter plan.
Een bliksemflits plant zich zeer snel voort met de snelheid van het licht. Deze bedraagt zo'n 300 000 kilometer per seconde. Geluid plant zich voort met een snelheid van slechts 330 meter per seconde. Dat is veel trager dus, waardoor je eerst de bliksemflits ziet en dan pas de donder hoorbaar is.
In een open veld languit op je buik liggen
Ga dan niet op de grond liggen. Als de bliksem vlakbij inslaat loop je namelijk het risico dat je in de wegvloeiende bliksemstroom ligt. Ga in plaats van liggen juist op je hurken zitten, met je voeten tegen elkaar aan.
Het onweert vaker 's middags of 's avonds. "Dat komt doordat de lucht gedurende de dag vaak opwarmt en het 's ochtends nog niet warm genoeg is om onweer te veroorzaken", zegt de woordvoerder van Weerplaza. Als het 's nachts onweert komt dat vaak doordat onweersbuien overwaaien uit buurlanden als België en Frankrijk.
Ga niet fietsen. Hoewel de banden van de fiets van rubber zijn, en rubber geleidt niet, is fietsen sterk af te raden. Sterker nog, zit u op de fiets en gaat het onweren, zet dan de fiets ergens neer en ga lopend verder. Dit geldt ook voor de brommer, motor en e-bike.
Tussen zo'n 'opgeladen' onweerswolk en een andere wolk of de aarde kan er elektrische ontlading ontstaan. Die zorgt voor een flitsende bliksemschicht en luide donderknal. Dat geluid wordt trouwens veroorzaakt door de lucht rond die bliksemschicht die heel snel opwarmt en uitzet.
Waterleidingen, stalen versterkingen in een gebouw geleiden ook. Ute Ebert van het CWI voegt daaraan toe: "Kabels in de muur kunnen de ontladingsstroom van een blikseminslag verder leiden. Ook metalen waterleidingen kunnen stroom leiden binnen een huis. Of stalen versterkingen in een gebouw van beton.
Een parkwachter uit de Verenigde Staten, Roy Cleveland Sullivan, werd in zijn leven 7 keer geraakt door een bliksemschicht, maar hij heeft het telkens overleefd. De kans dat zoiets gebeurd is 1 op 16.000.000.000.000.000.000.000.000 rekende National Geographic uit.
