d.w.z. uit vrees voor een (denkbeeldig) gevaar alle mogelijke voorzorgen nemen alvorens iets te ondernemen; meestal gebruikt 'om eene ongerijmde voorzichtigheid bespottelijk te maken'; Ndl. Wdb.
d.i. een twist, die weinig beteekent, van geen belang is; ontleend aan het lat.
d.w.z. mislukken, vooral van feesten en ondernemingen gezegd.
Water naar de zee dragen: iets naar een plaats brengen, waar er al genoeg van is. iets overbodigs doen.
Dit spreekwoord wil zeggen dat iemand die een karwei niet hoeft te doen en alleen maar toekijkt, vaak wel beter dan de uitvoerder(s) denkt te weten hoe het moet worden aangepakt. Daarbij is het nog maar de vraag of hij het écht beter zou kunnen.
In de zegswijze 'het schip is met man en muis vergaan', d.w.z. met alles vergaan, alle manschappen zijn vergaan en er is geen muis (alliteratie!) aan ontkomen.
Als ineens duidelijk wordt hoe iets zit, of als eindelijk iemands ware bedoeling of karakter blijkt, is het heel gewoon om uit te roepen 'Nu komt de aap uit de mouw! ' Volgens het Groot Uitdrukkingenwoordenboek van Van Dale (2006) gaat deze zegswijze letterlijk terug op een aap die in een mouw zat.
De kat de bel aanbinden betekent 'als eerste een moeilijke kwestie aansnijden' of 'iets gevaarlijks ondernemen waar ook anderen de vruchten van zullen plukken'.
Er geen doekjes om winden, d.w.z. iets niet zoeken te bewimpelen, of verbergen, gelijk men wel een doekje om een vinger, of iets dergelijks, doet (Tuinman I, 200); dus eig. het zeer niet zoeken te verbergen; vgl.
Het paard achter de wagen spannen.
Een probleem totaal verkeerd aanpakken.
Doodwater is een zeeterm voor een situatie waarin een laag zoet of brak water rust bovenop een laag zwaarder zout water, zonder dat de beide lagen zich vermengen.
Iets wat heel wat lijkt, maar feitelijk waardeloos is.
Zich in de eigen voet schieten. Zichzelf benadelen. Reageren met de voeten. Door ergens weg te gaan, weg te blijven of niet meer terug te keren, aangeven dat men niet tevreden is.
1.0 : helemaal op zijn of haar gemak.
zijn eisen of standpunt matigen door toegevingen te doen. Voorbeelden: Een beetje water bij de wijn kan spreekwoordelijk geen kwaad, maar teveel is teveel natuurlijk.
Uitdrukkingen lijken erg op gezegden, maar het verschil is dat in een uitdrukking wel een werkwoord voor kan komen. Hierdoor is een uitdrukking wel een hele zin. Een uitdrukking heeft net zoals een gezegde vaak een figuurlijke betekenis en bevat (in tegenstelling tot een spreekwoord) meestal geen wijsheden.
d.w.z. de eerste moeilijkheden uit den weg ruimen. 'Dit zegt men van ymand, die eerst den weg baant, door de beletselen weg te ruimen.
De uitdrukking 'om zeep helpen', ook wel 'om zeep brengen', is vermoedelijk afkomstig uit de scheepvaart. Het betekent iemand van het leven beroven, iemand vermoorden. Het kan ook inhouden dat je het verprutst of dat er iets mislukt, bijvoorbeeld 'de spits hielp een enorme kans om zeep'.
Iemand aan de tand voelen betekent 'iemand ondervragen, proberen iemand informatie te ontfutselen'.
Door de mand vallen betekent 'doorzien worden', en vooral: 'ontmaskerd worden als leugenaar, bedrieger, domoor, enz.
Iemand bij den neus hebben (-nemen of leiden), d.w.z. iemand beethebben, hem foppen; 'iemand bij het lijf nemen' (Van Dale); eig. hem bij zijn neus leiden waar men wil, hem beetnemen; oorspr. van dieren, paarden, beren, stieren, die door een neusring geleid worden.
Een kat in de zak kopen betekent 'iets kopen wat erg tegenvalt of heel snel kapotgaat', 'een miskoop doen'. Wie een kat in de zak heeft gekocht, is vaak boos op zichzelf: had ik vóór de koop maar beter opgelet!
Wanneer je ergens mee betrapt bent, kun je zeggen dat je 'tegen de lamp bent gelopen'. Deze uitdrukking wordt bijvoorbeeld gebruikt wanneer je door de politie gesnapt wordt. 'Tegen de lamp lopen' wordt al sinds het begin van de 20e eeuw gebruikt in het Nederlands.
Wie onder de plak zit, heeft weinig te vertellen: hij of zij wordt onderdrukt of overheerst door iemand anders. Deze uitdrukking wordt vaak gebruikt om aan te duiden dat in een huwelijk een van de twee echtgenoten (vaak de vrouw) duidelijk de baas speelt over de ander.
'Dat kan niet door de beugel' betekent 'dat kan er niet mee door', 'dat mag niet, dat zijn verkeerde praktijken'.
