Derealisatie. Bij derealisatie ervaart iemand de wereld om zich heen als onwerkelijk, bijvoorbeeld alsof diegene in een droom leeft of alsof de wereld niet echt is, alsof prikkels niet binnenkomen. Mensen of voorwerpen worden bijvoorbeeld ervaren als onecht, als in een droom, wazig, levenloos of visueel vervormd.
De wereld en de mensen om u heen voelen vreemd en anders dan normaal. Mensen of spullen lijken niet echt, of vervormd. Alles is wazig, het lijkt of u droomt. Dit heet derealisatie.
Bij de meeste mensen is het een gevolg van vermoeidheid en overbelasting. Het komt bijvoorbeeld door slaaptekort. Maar ook alcohol en drugs vormen een belasting voor lichaam en geest, waardoor je eerder dit soort vreemde ervaringen kunt krijgen. Ook bij de eerste tekenen van griep en verkoudheid komen ze geregeld voor.
Bij derealisatie kan het helpen om je te ontspannen zodat je stress vermindert en het beschermingsmechanisme minder in werking hoeft te treden. Wat dan kan helpen is een Mindfulness oefening. Je richt je aandacht dan ook meer op je zintuigen en wordt je weer wat meer bewust van prikkels om je heen.
Symptomen van depersonalisatie en derealisatie
Angst om gek te worden, uit elkaar te vallen, dat er iets mis is in de hersenen. Paniekaanvallen door angstige en negatieve gedachten. De omgeving voelt niet vertrouwd (bij derealisatie). Zichzelf als toeschouwer zien en/of horen (bij depersonalisatie).
Uitgeput door burnout: een opgebrand gevoel
Je lijkt de grip op jezelf te verliezen en voelt je continu moe en leeg. Een teveel aan adrenaline of stresshormoon zorgt ervoor dat je geest en lichaam te hard moeten werken en letterlijk en figuurlijk uitgeput raken. Je kan niet meer en begrijpt niet waarom.
Misschien mis je wel een stuk van jezelf of weet je zelf niet meer wie je écht bent. Jezelf kwijt zijn ontstaat vaak doordat je (onbewust) van iets of iemand anders uit gaat, in plaats van jezelf. Wellicht heb je veel stress gehad de afgelopen tijd en ben je dingen gaan doen voor anderen, in plaats van voor jezelf.
Dissociatie is een verstoring en/of onderbreking van het normale psychisch functioneren, die van invloed is op onder andere het denken, geheugen, identiteit, emotie, perceptie, lichaamsbeleving, motorische controle en gedrag. Dissociatieve symptomen kunnen ieder gebied van het psychisch functioneren verstoren.
Als je veel angst ervaart, uit zich dat in veel spanning in je lijf. Dat leidt bij sommigen ook tot het ervaren van derealisatie en depersonalisatie. Hoe meer ontspannen je bent, hoe minder angst en stress je ervaart, hoe minder klachten je ervaart.
Soms zien behandelaars in depersonalisatie het voorstadium van een psychose. Maar die conclusie is alleen gerechtvaardigd als er ook andere symptomen in die richting wijzen.'' De vervreemdende ervaringen zijn zo beangstigend dat degene die ze heeft zelf vaak bang is om psychotisch te worden.
Ervaringen van derealisatie of depersonalisatie komen vaak voor en zijn niet gevaarlijk: ongeveer de helft van de mensen heeft zo'n ervaring minstens 1 keer in het leven meegemaakt. Denk hierbij aan het zich niet meer herinneren van de route die zojuist is gereden. Vaak speelt vermoeidheid hierin een rol.
Bijvoorbeeld een depressie. Niks meer voelen betekent vaak dat je waarschijnlijk denkt dat je leven geen zin meer heeft. Als je dat denkt, is het goed mogelijk dat je ook gaat denken aan zelfdoding. Een afgevlakt gevoel of emotioneel verdoofd zijn, ontnemen iemand doorgaans ook de lust om te leven.
In spreektaal noemen we het ook wel 'jezelf kwijt zijn'. Als je minder bewust bent van je lichaamstaal, kan dit leiden tot: Minder goed keuzes kunnen maken doordat je niet weet wat je wilt of wat je nodig hebt. Grenzen niet goed aan kunnen geven en dus regelmatig over je eigen grenzen heen gaan.
Dissociatie zou je kunnen zien als een verdedigingsmechanisme dat je beschermt tegen te veel prikkels. Je hersenen schakelen een stuk van je bewustzijn uit, bijvoorbeeld je emotie, omdat het te veel dreigt te worden. Maar ook zonder trauma's kun je flink dissociëren, bijvoorbeeld samenhangend met paniek en stress.
Begin dan eerst met hulp op afstand. 113 is dag en nacht bereikbaar via 113 en gratis via 0800-0113. Praat of chat vertrouwelijk met een hulpverlener. Dit kan anoniem.
Meestal duren de klachten kort, enkele dagen. Maar soms houden de klachten langer aan. Weken, maanden of in zeldzame gevallen nog langer.
De oorzaak van depersonalisatie ligt vaak in een psychisch trauma. De gemoedstoestand komt voor als onderdeel van verschillende psychische aandoeningen, met name klinische depressie, bepaalde neurosen en angststoornissen. Als er ook sprake is van wanen, kan depersonalisatie een teken zijn van schizofrenie.
Klachten bij een dissociatieve stoornis zijn bijvoorbeeld: De wereld om u heen voelt raar, alsof u er niet bij hoort. Het voelt alsof u uit verschillende personen bestaat. U vergeet dingen.
Het gevoel 'los te raken van uzelf of van uw omgeving' heet dissociatie. Dingen die u dan bijvoorbeeld merkt: De tijd lijkt veel sneller of langzamer te gaan dan normaal. U vergeet (belangrijke) dingen die u heeft meegemaakt.
Gewoonlijk zijn ze te omschrijven als: 'zweverigheid', beverigheid, vage angst of onrust, verlamming, het gevoel dat de omgeving wazig of onecht wordt, het gevoel zelf onecht of 'als een pop' te worden. Deze gevoelens kunnen een signaal worden waarop je kunt leren reageren om te voorkomen dat je helemaal wegglijdt.
Er bestaat echter geen medicijn tegen dissociatie. Het kan zijn dat je door je psychische klachten moeite hebt met alledaagse dingen, zoals het huishouden doen, je rekeningen op tijd betalen of de deur uit komen. Als dat bij jou ook zo is, is professionele ondersteuning op dat gebied misschien fijn of nodig.
Ga wél op zoek naar een nieuwe gevoelsstroom, waarbij je elkaar opnieuw leert kennen en een intieme vriendschap ontwikkelt. Dat doe je door jezelf open te stellen en kenbaar te maken wat er in je omgaat. Maar ook door interesse in elkaar te blijven tonen. Ontdek hoe de ander op dit moment in elkaar steekt.
