Bliksem slaat over het algemeen in op de hoogste plaatsen in een gebied. Ligt je woning in een omgeving waar geen of weinig hogere gebouwen, masten of bomen staan? Dan is het plaatsen van een bliksemafleider op je huis een verstandige zet. Zo verklein je de kans dat de bliksem op het dak zelf inslaat.
Het lijkt een klassiek fabeltje, maar het is toch echt waar: vermijd contact met stromend water. Slaat de bliksem dichtbij in, dan zoekt de stroom een uitweg langs leidingen. Dus niet alleen een douche en een bad kunnen gevaarlijk zijn, of kranen in het algemeen, maar ook radiatoren.
Vrijwel alle dingen geleiden stroom beter dan lucht dat doet. Daarom zal de bliksem bij voorkeur via hoge gebouwen stromen. Ga gehurkt zitten als je je in een open veld bevindt. Duik ineen met je voeten tegen elkaar.
Binnenshuis sluit je deuren en ramen. Trek de stekkers uit de stopcontacten en ontkoppel de kabel van radio en televisie. Sta niet te dicht bij de schouw. Beter ook geen bad of douche nemen en kranen, en radiatoren en wasmachines niet aanraken.
Meestal 's middags of 's avonds
Die warme lucht stijgt op en vormt een wolk. Er ontstaan hagelstenen, die tegen elkaar aan schuren en voor statische elektriciteit zorgen. Af en toe overleeft zo'n bui de nacht en ontweert het 's ochtends."
'In tegenstelling tot een vaste telefoon is een smartphone ongevaarlijk tijdens een onweer. Als de bliksem inslaat op je huis, kan de stroom in de elektrische leidingen terechtkomen, en dus ook op een vaste telefoonlijn. Contact kan dan een elektrocutie veroorzaken', waarschuwt Delobbe.
Hou wel alle ramen en deuren gesloten. Als de bliksem inslaat merk je daar in de auto weinig van, afgezien van een enorme knal en mogelijke schade aan elektronische apparatuur.
In een huis ben je ook redelijk veilig, mits je niet in de buurt van koperen leidingen of elektrische kabels bent. Ook schijnt douchen en badderen een afrader te zijn. De kans dat je geraakt wordt door de bliksem is gemiddeld 1 op 2 miljoen.
Hoewel Roy Sullivan het tegendeel doet vermoeden is de kans om door een bliksem geraakt te worden eerder klein — ongeveer één op drie miljoen per jaar. En mocht de bliksem dan toch rechtstreeks inslaan, heb je een kans van twee op drie om dit te overleven.
In Groenland onweert het vrijwel nooit. En op de Zuidpool zijn gebieden waar het echt nog nooit heeft geonweerd. In ons land onweert het gemiddeld op 25 tot 30 dagen per jaar. Een onweersdag wordt dan gedefinieerd als een dag waarop men het tenminste 1 maal hoort donderen.
Het is belangrijk om je ramen en deuren te sluiten bij onweer. Dat komt doordat ramen en deuren meestal van materialen zijn gemaakt die elektriciteit niet geleiden. Daardoor kan de bliksem niet door een raam of een deur heen – en vanzelfsprekend is de bliksem wel gevaarlijk als je ze open hebt staan.
Tijdens een storm kan de bliksem zuurstof- en stikstofmoleculen van elkaar scheiden in de atmosfeer, die zich op hun beurt kunnen herenigen in stikstofmonoxide. Deze substantie interageert vervolgens met andere stoffen in de atmosfeer om ozon te vormen, die een scherpe, ietwat op chloor lijkende, geur afgeeft.
Een blikseminslag is een gebeurtenis die ongeveer een op de twee miljoen mensen per jaar persoonlijk treft. Een aanzienlijk deel van de getroffenen overleeft dit natuurgeweld. Er zijn twee belangrijke mechanismen die tot letsel leiden: hartritmestoornissen en brandwonden.
Via een elektriciteits- of antennekabel of waterleiding kan de stroom zo jouw huis binnenkomen. Als je stekkers dan nog in het stopcontact zitten, kan apparatuur beschadigen. Denk bijvoorbeeld aan een laptop die nog aan de oplader zit.
Waterleidingen, stalen versterkingen in een gebouw geleiden ook. Ute Ebert van het CWI voegt daaraan toe: "Kabels in de muur kunnen de ontladingsstroom van een blikseminslag verder leiden. Ook metalen waterleidingen kunnen stroom leiden binnen een huis. Of stalen versterkingen in een gebouw van beton.
Is donder gevaarlijk? Als u goed hebt opgelet hierboven, dan kunt u de conclusie trekken dat de donder an sich niét gevaarlijk is. De bliksem daarentegen is dat wél!
Hoe kun je aan de lucht zien dat het gaat onweren? Al een halve dag voordat het daadwerkelijk gaat onweren, kan men soms al tekenen aan de lucht zien die dit onweer aankondigen. Door het toenemende vocht in de hogere luchtlagen wordt de lucht iets minder blauw en zijn er al rond het middaguur kleine wolkjes zichtbaar.
' De norm voor bliksembeveiliging, NEN-EN-IEC 62305, beschrijft onder andere de scheidingsafstand die een nieuwe installatie moet hebben ten opzichte van de bliksembeveiliging. 'Als een airco-unit te dicht bij een geleider staat, bestaat de kans dat er overslag plaatsvindt in het geval van een inslag.
Bij naderend onweer kun je het beste ergens naar binnen gaan en daar wachten tot de bui over is getrokken. Het bos biedt geen bescherming. Schuil nooit onder bomen, een alleenstaande boom, langs een bosrand of in de buurt van een metalen afrastering.
De afstand van onweer berekenen door te tellen
Zit er drie seconden tussen de bliksemschicht en het gedonder, is het onweer dus zo'n kilometer bij je vandaan. Als je het aantal seconden deelt door drie, weet je op welke afstand het onweer zich bevindt.
"Voorafgaand aan onweer kan er sprake zijn van warm, drukkend en vochtig weer. Dan kunnen bacteriën zich snel vermeerderen", legt Van der Heijden uit. "Dan wordt soep of welk ander gerecht zuur. Het is heel belangrijk om dingen snel af te koelen als je kookt en niet te lang bij warm weer te laten staan.
Uit onderzoek blijkt dat zonnepanelen zelf geen bliksem aantrekken, maar zij kunnen wel geraakt worden door de bliksem. Door het aarden van de panelen kan er geen overbelasting ontstaan in de zonnepanelen, waardoor ze goed blijven werken.
