Karel V (1500-1558) – Heer der Nederlanden en Habsburgse keizer. Karel V was een Habsburgs keizer die over het grootste Europese rijk regeerde sinds dat van Karel de Grote. Hij was landsheer van de gewesten die de latere Nederlandse Republiek zouden vormen.
Het Habsburgse rijk, dat bestond uit het huidige Oostenrijk, Hongarije, Bosnië, Kroatië, Tsjechië, Slovenië, Slowakije en delen van onder andere Italië, Polen, Roemenië en Oekraïne, was in de Eerste Wereldoorlog uiteengevallen in brokstukken.
Mede door de eerste taak zou Karel de protestanten als de voornaamste interne vijanden gaan zien. Als externe vijand golden sinds de Val van Constantinopel in 1453 de Ottomanen, of zoals men dat vroeger zei, de Turken.
Karel V (1500-1558), uit het Huis Habsburg, werd op jonge leeftijd heer der Nederlanden en enkele jaren daarna koning van Spanje en aartshertog van Oostenrijk. Deze landen erfde hij. Daarna werd Karel dankzij financieel en militair machtsvertoon gekozen tot keizer van het Duitse rijk.
Aan het imperium van de Habsburgers kwam een einde in 1918 met het uiteenvallen van de Oostenrijks-Hongaarse dubbelmonarchie. Daarmee was de rol van de Habsburgers nog niet uitgespeeld: de zoon van de laatste keizer, Otto von Habsburg, wordt door vriend en vijand geroemd voor zijn inzet voor de Europese Eenwording.
Frans II van het Heilige Roomse Rijk heeft toen de titel keizer van Oostenrijk aangenomen. In 1806 wilde hij geen keizer meer zijn van het Heilige Roomse Rijk, omdat dat alleen nog maar bestond uit staatjes die overheerst werden door de Fransen en zelf helemaal geen macht meer hadden.
Politiek. Oostenrijk was oorspronkelijk een unitaire staat, maar werd opgesplitst in twee delen in 1867. Deze politiek heet dualisme. Dit was nodig, omdat de Hongaren steeds nadrukkelijker om autonomie vroegen en de macht van het immense rijk taande.
Nadat in 1979 de sjah van Iran en de keizer van het Centraal-Afrikaans Keizerrijk uit hun ambt werden gezet, is Japan het enige land ter wereld dat nog een regerende keizer heeft.
Karel de Vijfde, geboren in Gent, is net 15 jaar oud als hij 'heer der Nederlanden' wordt. Een jaar later wordt hij bovendien koning van Spanje en van de Spaanse gebieden in Midden- en Zuid-Amerika. En in 1519 - hij is dan 19 jaar - wordt hij gekozen tot keizer van het Duitse Rijk.
Karel zal het rijk nog groter maken, hij voert oorlog met de Moren in het Zuiden, de Longobarden in het Zuidoosten en de Saksen in het Noorden. Met dat laatste volk voert Karel 30 jaar lang strijd. Uiteindelijk lukt het hem zijn vijanden te verslaan en rust te brengen in zijn rijk.
Karel sprak verschillende talen als het Vlaams, Frans, Spaans, Latijns, Duits en Italiaans. Volgens bronnen liet hij zich ontvallen Spaans te spreken tegen God, Frans tegen mannen, Italiaans tegen vrouwen en Duits tegen zijn paard. Hij was keizer van een rijk waar de zon nooit onderging.
Karl is nooit formeel tot Oostenrijks monarch gekroond. In 1917 probeerde hij tevergeefs nog de Eerste Wereldoorlog te beëindigen. Zijn vredesvoorstellen werden, zowel van Duitse, als geallieerde zijde, niet geaccepteerd, mede als gevolg van de Sixtus-affaire.
Het bloedplakkaat of Eeuwig Edict was een keizerlijke verordening van 29 april 1550 die een consolidering en verstrenging inhield van alle vroegere verordeningen over de bestrijding van ketterij in de Spaanse Nederlanden.
In de tiende eeuw werd de Babenberger Leopold (Leopold I van Oostenrijk) markgraaf van de Beierse Oostmark. In deze periode wordt voor het eerst de naam 'Ostarrachi', dat later 'Oostenrijk' zal worden, genoemd in een oorkonde.
Karel V was een Habsburgs keizer die over het grootste Europese rijk regeerde sinds dat van Karel de Grote. Hij was landsheer van de gewesten die de latere Nederlandse Republiek zouden vormen. In de Nederlandse historiografie heeft Karel V relatief weinig aandacht gekregen.
De naam Oostenrijk komt van marchia Orientalis (Latijn voor Oostmark). Oostmark veranderde langzaam in Oostrijk, het rijk in het oosten. Later werd dat Oostenrijk. Het werd ook wel de Oost-Beierse Mark genoemd.
Geschiedenis van Nederland
De Spaanse Nederlanden is de naam voor Nederland en België tussen 1556 en 1713. De landen hoorde toen bij Spanje. In 1581 werd Nederland onafhankelijk en werd een zelfstandig land.
Etymologie. De naam Spanje (Spaans: España) is afgeleid van Hispania, dat door de Romeinen werd gebruikt voor het hele Iberisch Schiereiland.
Er is geen verschil. Koningen, sjahs, keizers, sultans: Het zijn allemaal woorden die verwijzen naar een erfrechtelijke alleenheerser.
Op weg naar een Keizerrijk
Hoewel oud-consul en veldheer Julius Caesar als 'dictator voor het leven' (dictator perpetuus) zou kunnen worden gezien als de grondlegger van het Keizerrijk, is diens achterneef Octavianus de eerste keizer van het Romeinse Rijk.
In 476 kwam het uit vele Germaanse huurlingen bestaande Romeinse leger, in opstand onder leider Odoaker. Zij zetten de laatste keizer Romulus Augustulus af.
In Sarajevo vermoorden Servische nationalisten de Oostenrijkse troonopvolger Franz Ferdinand en zijn vrouw Sophie. Tijdens een bezoek aan de stad lost de Bosnisch-Servische Gavrilo Princip twee dodelijke schoten op het echtpaar. Gavrilo Princip wordt gearresteerd. Sarajevo, 28 juni 1914.
Frans Josef van Oostenrijk hoorde om 23.30 uur dat Frans Ferdinand en zijn echtgenote in Sarajevo waren vermoord door Gavrilo Princip. In Sarajevo was het inmiddels erg onrustig. Burgers die trouw waren aan de Oostenrijkse keizer vielen Serviërs op straat aan.
Op 28 juni 1914 werd de troonopvolger van Oostenrijk-Hongarije, de prins Frans Ferdinand, doodgeschoten in Sarajevo, Bosnië en Herzegovina. De dader heette Gavrilo Princip en was een aanhanger van een Servische nationalistische beweging. Deze gebeurtenis wordt als aanleiding van de Eerste Wereldoorlog gezien.
