Het parlement heeft onder meer de taak de regering te controleren. De Eerste en Tweede Kamer hebben daarom het recht om een onderzoek naar een bepaalde zaak in te stellen. Dit kan sinds juli 2023 de vorm van een beknopte parlementaire enquete of een reguliere parlementaire enquête hebben.
De taken van de Eerste Kamer liggen vooral op het gebied van de wetgeving, maar ook bij het controleren van de regering heeft zij een rol. Formeel beschouwd kan de Eerste Kamer wetsvoorstellen alleen verwerpen of aannemen. In de praktijk heeft ze echter nog wel wat meer mogelijkheden en zijn debatten van belang.
Tot 2019 werden de leden van de Eerste Kamer alleen gekozen door de leden van Provinciale Staten. Bij de grondwetswijziging van 2017 werd bepaald dat ook de leden van de kiescolleges voor de Eerste Kamer in de openbare lichamen in Caribisch Nederland mee mogen stemmen.
De Eerste Kamer is medewetgever. Nadat de Tweede Kamer een wetsvoorstel heeft aangenomen, moet ook de Eerste Kamer het wetsvoorstel nog goedkeuren. In tegenstelling tot de Tweede Kamer kan de Eerste Kamer wetsvoorstellen niet meer wijzigen .
Wat doet de Eerste Kamer? De Eerste Kamer moet wetsvoorstellen van de Tweede Kamer goedkeuren. Pas als de Eerste Kamer een wetsvoorstel heeft goedgekeurd, mag het wetsvoorstel een wet worden. De Eerste Kamer kan een wet alleen goedkeuren of afkeuren; ze kan het wetsvoorstel niet wijzigen.
De Eerste Kamer mag het wetsvoorstel niet wijzigen. Eerste Kamerleden hebben namelijk geen recht van amendement (wijziging). Heeft de Eerste Kamer toch bezwaar tegen een onderdeel uit het wetsvoorstel? Dan kan de minister toezeggen een wijziging door te voeren.
De Kamer heeft 75 zetels. De leden worden voor vier jaar gekozen door de leden van de Provinciale Staten van alle provincies en door de leden van de Kiescolleges voor de Eerste Kamer. Vergeleken met de Tweede Kamer heeft de Eerste Kamer minder rechten en bevoegdheden.
Interpellaties in de Eerste Kamer
In de Eerste Kamer wordt slechts sporadisch gebruikgemaakt van het recht van interpellatie. De Eerste Kamer is namelijk, zeker als het om politieke beleidsvragen gaat, erg terughoudend. Ook bestaat in de Eerste Kamer veel minder de noodzaak om te interpelleren.
Inhoud. De Eerste Kamer is medewetgever en controleur van de regering.
De Raad van State is onafhankelijk adviseur van regering en parlement over wetgeving en bestuur en hoogste algemene bestuursrechter van het land. De Raad van State is een Hoog College van Staat. De Eerste Kamer, Tweede Kamer, de Algemene Rekenkamer en de Nationale ombudsman zijn dat ook.
De voorzitter adviseert de koning bij de kabinetsformatie. Ook vertegenwoordigt hij de Kamer naar buiten toe, zoals in contacten met buitenlandse parlementen. De Kamervoorzitter wordt door de leden uit hun midden gekozen voor de gehele zittingsperiode van de Kamer. Meestal is een lid van de grootste fractie voorzitter.
Zittingsduur. De Eerste Kamer wordt voor een periode van vier jaar gekozen. Zittende Kamerleden kunnen zich wel laten herverkiezen bij nieuwe Eerste Kamerverkiezingen .
Eerste Kamerleden hebben, net als hun collega's in de Tweede Kamer , recht op inlichtingen. Kamerleden kunnen daarnaast vragen stellen bij de behandeling van wetsvoorstellen en tijdens debatten over begrotingen.
In de Kamer van Volksvertegenwoordigers worden de 150 volksvertegenwoordigers rechtstreeks verkozen bij algemeen stemrecht. Op vlak van talen is de Kamer samengesteld uit 88 Nederlandstaligen en 62 Franstaligen. 41 % van de volksvertegenwoordigers is vrouw.
De Kamer bestaat uit een meerderheid en een oppositie. De meerderheid wordt gevormd door de volksvertegenwoordigers uit de partijen die in de regering zetelen. Op dit moment zijn dat: NV-A, CD&V, Open VLD en MR. De oppositie bestaat uit diegenen uit de partijen die niet in de regering zetelen.
Het federale niveau. De wetgevende macht op federaal niveau berust bij de Kamer van Volksvertegenwoordigers, die fungeert als politieke kamer die het regeringsbeleid controleert. De Senaat is de ontmoetingsplek tussen gewesten en gemeenschappen van het federale België. Ze vormen samen het federale Parlement.
De regering bestaat uit de Koning en ministers, terwijl het kabinet bestaat uit ministers en staatssecretarissen. De Koning is het staatshoofd maar in de praktijk heeft hij geen macht. Het kabinet bepaalt in gezamenlijkheid het beleid en alle ministers zijn daarvoor verantwoordelijk.
Het Torentje is een gebouw bij het Binnenhof in Den Haag. Het staat in de Hofvijver, naast het Mauritshuis. In het Torentje bevindt zich de werkkamer van de minister-president van Nederland. Het wordt daarom vaak naar de huidige premier genoemd: Torentje van Rutte, Torentje van Balkenende enz.
Kerntaak van de Eerste Kamer als medewetgever is de kwaliteit van de wetgeving toetsen op rechtmatigheid, uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid (toetsingscriteria) en het controleren van de regering. Hierin wordt zij ondersteund door de ambtelijke organisatie.
Ieder Kamerlid mag een minister of staatssecre- taris ter verantwoording roepen en mondelinge of schriftelijke vragen stellen. Dit heet het recht van interpellatie. Een minister of staatssecretaris is verplicht antwoorden te geven op deze vragen.
Een amendement is een voorstel van één of meer Tweede Kamerleden tot wijziging van een wetsvoorstel. Alleen de Tweede Kamer heeft het recht om amendementen voor te stellen en aan te nemen (het recht van amendement).
Het uitbreken van een kabinetscrisis kan, afhankelijk van de oorzaak, verschillende gevolgen hebben. Enkele ministers (meestal van één partij) kunnen bijvoorbeeld ontslag nemen, ministers kunnen hun portefeuilles ter beschikking stellen, er kan een interim-kabinet komen of het zittende kabinet kan demissionair worden.
De 150 leden van de Tweede Kamer vertegenwoordigen de Nederlandse bevolking. De Tweede Kamer maakt samen met de regering nieuwe wetten en controleert of de regering haar werk goed doet. Daarnaast speelt de Tweede Kamer een belangrijke rol bij het maken van beleid.
De Tweede Kamer der Staten-Generaal, kortweg de Tweede Kamer, vormt samen met de Eerste Kamer de Nederlandse Staten-Generaal, de landelijke volksvertegenwoordiging voor Nederland.
