Hoe kun je je cortisolwaarde meten? Heb je het idee dat je cortisolwaarde (te) hoog ligt? Neem dan contact op met je huisarts, die kan je verder helpen bij het onderzoeken van je cortisolwaarde. Er bestaan ook thuistests, waarmee je zelf de waarde van je cortisol kunt meten.
Een cortisol in bloed wordt aangevraagd bij de verdenking op het niet goed functioneren van het bijnierschors (bijnierschorsinsufficientie). Hiervoor is een afname in de ochtend vereist, bij voorkeur tussen 7 en 9 uur. Dit hoeft niet nuchter; er mag wel worden gegeten en gedronken.
Te veel cortisol kan leiden tot verhoogde bloeddruk, overgewicht, verhoogde bloedsuiker, dunnere huid, regelmatig blauwe plekken, verlies van spierkracht en spiervolume en osteoporose. Een bol gelaat en een vetbult tussen de schouderbladen en striae behoren tot de klassieke uiterlijke kenmerken.
Wil jij weten of je cortisol te hoog of te laag is? Je kunt dit op verschillende manieren meten. Vaak gebruikt worden een bloed- of speekseltest, maar deze zijn door de circadiaanse ritmiek van cortisol vooral zinvol als ze een dag lang op verschillende tijdstippen worden uitgevoerd.
Cortisol kun je meten in speeksel, urine en haar. De makkelijkste bepaling is in het bloed. Een cortisol bloedonderzoek is zo gedaan, maar moet wel op reguliere tijdstippen worden bepaald ter vergelijking. Dit komt omdat cortisol in de ochtend hoog is, en in de avond laag.
Te hoog cortisol in de loop van de dag
De belangrijkste oorzaak voor dit patroon is acute stress. Acute stress en dus een hoger cortisol kan worden veroorzaakt doordat je iets spannends moet doen, onder druk staat door een deadline die je moet halen of in een conflict verzeild bent geraakt.
Chronische stress kan biologisch gemeten en aangetoond worden. Via een bloedname kunnen bepaalde bloedmarkers (vb cortisol) opgespoord worden, Microscopisch onderzoek van hersenweefsel kan duidelijk schade aantonen aan de verbindingen tussen de hersencellen (dendritische schade).
Je krijgt een buikje. Cortisol zorgt voor vetreserves die gebruikt worden om extra energie te leveren in gevaarlijke situaties. Chronische stress zorgt voor extra aanmaak van cortisol en dat zorgt voor het vasthouden van buikvet. Je hebt meer behoefte aan suikers.
Cortisol verlagen, begint in de eerste plaats bij je levensstijl. Probeer stress zoveel mogelijk te vermijden, slaap minstens acht uur per nacht en zet gezonde voeding op tafel. Zalm en lijnzaadolie zijn bijvoorbeeld rijk aan omega 3-vetzuren, die de cortisolspiegel significant doen zakken.
De fysieke impact van stress op de huid omvat onder meer roodheid, verhoogde gevoeligheid, verslapping, droogheid en dofheid. Een teveel aan cortisol verhoogt ook de activiteit van de talgklieren, waardoor de huid meer talg produceert en dit leidt vervolgens tot verstopte poriën en puistjes.
Cortisol volgt altijd adrenaline op en wordt alleen aangemaakt met een reden, namelijk langer durende stress of spanning. Is de stress van korte duur, dan is de initiële aanmaak van adrenaline voldoende.
Ketoconazol remt de aanmaak van cortisol door de bijnieren. Het effect treedt geleidelijk in. Regelmatig zal de arts de hoeveelheid cortisol in het bloed controleren en eventueel de dosering aanpassen.
Cortisol wordt gebruikt om de normale werking van het lichaam te handhaven, maar speelt ook een belangrijke rol bij het waarborgen van duurzame prestaties onder stress. Het versterkt energie-mobiliserende mechanismen en remt bij acute stress de minder belangrijke orgaanfuncties.
Over het onderzoek
Het watje neemt speeksel op. In het laboratorium onderzoeken we de hoeveelheid cortisol in uw speeksel. Uw arts bespreekt met u op welk moment van de dag u het onderzoek moet doen. De hoeveelheid cortisol in uw speeksel is hoger in de ochtend dan in de avond.
Een tekort aan cortisol kan een gevolg zijn van aandoeningen van de bijnier (aangeboren aandoeningen, infecties, tumoren, bloedingen), stoornissen van de hypofyse (infecties, tumoren, trauma, bloedingen…), en ten slotte langdurige (hoge) dosissen cortisone.
De belangrijkste bijwerkingen zijn: hoofdpijn en spierpijn. Ook kunt u last krijgen van veranderingen in emoties, vochtophoping in uw benen of handen en heeft u meer kans op infecties. Er zijn veel wisselwerkingen met andere medicijnen.
De afbraak van adrenaline duurt enkele minuten. De afbraak van cortisol enkele uren. Uiteindelijk ben je dus na een paar uur weer de oude.
Conclusie. Dat er een verband bestaat tussen stress en gewichtstoename, is al langer bekend. Naast ongezondere eet- en drinkgewoonten, vinden wetenschappers dat toename van stresshormoon de concentratie van een ander hormoon beïnvloedt. Dit ander hormoon, genaamd Adamts1, heeft een regulerende werking op vetweefsel.
Last van de buik en stress
Heeft u veel last van stress? Dan kan dit een negatief effect hebben op uw buik en darmen. U kunt hierdoor verschillende klachten ervaren, zoals een opgezette buik, maagpijn en darmproblemen. Zeker bij chronische stress is het belangrijk om actie te ondernemen.
Een teveel aan buikvet kan komen door één of meer van de volgende hormonale situaties: hoog oestrogeen, laag androgeen , hoog cortisol, laag menselijk groeihormoon en hoge insuline.
Tegen stress bestaat er geen medicatie. Wel is het mogelijk dat uw huisarts u iets voorschrijft voor bijvoorbeeld slapeloosheid of onrust. Deze medicijnen zullen de stress niet oplossen, maar kunnen wel helpen bij uw klachten die worden veroorzaakt door de stress.
Het bijnierschors maakt de hormonen cortisol, aldosteron en androgenen zoals testosteron en oestrogenen.
Symptomen van chronische stress zijn slecht slapen, prikkelbaarheid, gespannenheid, de neiging om je terug te trekken, verminderde eetlust of net meer zin in zoet, humeurigheid en vermoeidheid. Ook ben je gevoeliger voor pijn.
