Afgelopen week hebben Karin en Ruben een speciale operatie uitgevoerd bij een ernstig benauwde koe. Het dier had al enige tijd problemen met de ademhaling. Dit bestond uit veel snurken, moeilijk ademhalen en daardoor weinig eten. Het dier vermagerde ernstig.
Als ze echt slapen, gaan ze gewoon plat liggen, met de kop in rust. Onderzoeker van koeien bij de Wageningen Universiteit, Wijbrand Ouweltjes, vergelijkt de slaap van koeien met die van een paard. "Heel veel mensen denken dat koeien staand kunnen slapen, maar dat is niet zo. Paarden kunnen dat wel.
Voor de hoofdonderzoeker Alexandra Green was dit geen grote verrassing, aangezien koeien sociale kuddedieren zijn. Wat ook blijkt uit de studie is elke koe een karakteristieke stem heeft waarmee ze opwinding, verbintenis en angst kunnen uitdrukken.
Koeien liggen veel. Zo'n 10-15 uur per dag is de koe aan het herkauwen, rusten en dommelen. Echt slapen doet een koe slechts zo'n 3-4 uur per dag. Van die tijd is de koe ongeveer een uur tot 1.5 uur in de zogeheten REM-slaap.
Een koe ligt veel - zo'n tien tot vijftien uur per dag is ze aan het herkauwen, rusten, dommelen - maar ze slaapt slechts drie uur per dag en daarvan is ze een uur tot anderhalf uur in een diepe slaap, de zogeheten REM-slaap (1).
Runderen zijn kuddedieren en hou je nooit alleen. Contact met soortgenoten is belangrijk voor deze dieren. Een uitzondering is een kalvende koe: een koe die moet kalven, wil zich normaal afzonderen van de kudde. Indien mogelijk geef je ze dus een aparte ruimte, of minstens wat extra plaats.
Met loeien zegt een koe eigenlijk: 'Hier ben ik'. Dat is belangrijk bij moeder en kalf, bij stieren en bij dieren die van de koppel zijn afgedwaald of weggehaald. Ook tochtige koeien loeien om de aandacht op zichzelf te vestigen, net als hongerig rundvee.
Likken voor vrede
'Het lijkt erop dat likken belangrijk is om vriendschappen te sluiten en voor de harmonie in kudde. Oudere koeien likken een groter aantal kuddegenoten, wat kan betekenen dat het hun rol is om de vrede te bewaren', zegt Monti.
In tegenstelling tot stereotypen, zijn koeien geen hersenloze wezens. Er is aangetoond dat ze complexe emoties voelen en verwerken. Ze huilen zelfs, compleet met het laten van tranen net als mensen.
Kijk de dieren niet strak in de ogen, laat ze niet schrikken en jaag ze niet weg. Gebruik je gezond verstand in de omgang; Blijf kalm als dieren op je af komen en neem rustig afstand met je gezicht naar de koe(ien) toe. In nood kun je de koe tegen de neus wegduwen en desnoods op de neus slaan.
Ze horen zich te bewegen, daglicht te zien en zacht gras onder hun poten te hebben. Dat koeien blij worden in de wei is duidelijk te zien aan de zogenoemde 'koeiendans'.
De koe heeft een uitstekend geheugen voor alles wat met zijn voeding te maken heeft. Van kuilvoer met een schimmel erin of een giftig plantje in de wei zal een koe die ervan eet niet direct iets merken.
Koeien hebben bovendien een heel goed geheugen. Zo herkennen ze gezichten; boeren maken het vaak genoeg mee dat een koe vrolijk op hen af loopt voor een begroeting. Ook hun ruimtelijk geheugen is prima ontwikkeld.
Elk dier heeft een temperatuur-range waarbinnen het comfortabel is en het weinig energie kost om op temperatuur te blijven. Voor een mens ligt de ondergrens rond de 18 graden boven nul, terwijl voor de volwassen koe de ondergrens zo'n 10-15 graden ónder het vriespunt ligt.
Ogen van dieren die heel goed kunnen zien in het donker en dat doen die ogen door een heel speciaal trucje wat helemaal achterin het oog ligt. Niet alleen de nachtuil heeft nachtogen, katten bijvoorbeeld ook en herten, fretten, krokodillen, wolven en je zou het niet denken, maar koeien ook. Dit zijn koeienogen.
Ga de koeien ook zeker niet voeren of aaien! Blijf rustig en maak het vee niet aan het schrikken. Zorg dat de dieren je bewegingen kunnen inschatten en maak geen grote, onverwachte bewegingen. Moederkoeien beschermen hun kalveren en zien honden als een gevaar.
Een koe herkent mensen en onthoudt door wie ze goed of ruw is behandeld. Een koe is ook niet lui, al ligt ze veel. Maar dan is ze hard aan het werk: herkauwen.
En bijten? Nee, koeien bijten niet omdat ze bovenaan geen snijtanden hebben.”
- Koeien hebben een zeer goed gehoor. Zowel hoge als lage tonen horen zij veel beter dan wij. Onderzoekers hebben vastgesteld dat koeien net zo'n hekel hebben aan schreeuwen dan aan slaan. Harde metalen geluiden, schreeuwende mensen en schel gefluit zijn zeer stressvol.
Onderzoekers van de universiteit van Californië brachten onlangs in kaart welke diersoorten lachgeluiden produceren tijdens het spelen. En dat blijken er heel wat: zeker 65 diersoorten kunnen lachen, waaronder mensapen, koeien, vossen en drie vogelsoorten.
Mocht een koe toch aanvallen, geef dan met een stok een gerichte tik op de neus. Een speciale waarschuwing geldt voor mensen met honden. Koeien zien namelijk weinig verschil tussen hond en wolf. Eigenlijk is het advies: ga met een hond niet tussen de koeien wandelen.
Koeien hebben een unieke stem en kletsen met elkaar over hoe ze zich voelen. Dit blijkt uit een wetenschappelijke studie van de Universiteit van Sydney die is gepubliceerd in het tijdschrift Scientific Reports.
Koeien hebben ook een eigen stemgeluid
Dat herkenbare loeigeluid behouden ze hun hele leven. Door met elkaar te 'praten', laten ze aan elkaar weten hoe ze zich voelen: boos, opgewonden of angstig.
Hoe oud wordt een melkkoe? Een koe kan van nature wel twintig jaar oud worden. In de vee-industrie niet: daar gaan melkkoeien bij verminderde vruchtbaarheid, een lagere melkproductie of toenemende gezondheidsproblemen al op jonge leeftijd naar het slachthuis. Gemiddeld zijn ze dan slechts zes jaar oud.
Koeien die een goede voeding en verzorging krijgen, kunnen zo'n 15 tot 25 jaar oud worden. Meestal halen ze die leeftijd echter niet. De gemiddelde Nederlandse melkkoe wordt slechts vijf jaar oud, de gemiddelde zoogkoe (voor vleesvee) tien jaar oud.
