Heeft alleen Nederland een stikstofprobleem? Nee, de Habitatrichtlijn van de EU verlangt van iedere lidstaat dat die zijn biodiversiteit beschermt. De uitspraak van het Europees Hof over de Nederlandse aanpak geldt voor alle EU-landen.
Maar ook in andere, grotere Europese landen is stikstof een probleem. Het Europese Hof tikte in mei nog Italië op de vingers omdat het zich 'systematisch' niet aan de stikstofnormen hield. "Het probleem zit hem hier vooral in de steden", zegt Italië-correspondent Anouk Boone. "Italië is een enorm autoland.
Duitsland hanteert bijvoorbeeld heel hoge drempelwaarden. De redenering daar is: Alle stikstofbronnen waarvan de depositie lager is dan 21 mol bekijken we niet, we zeggen dat zo'n bron geen gevolgen heeft. Ter vergelijking, in Nederland ligt de drempelwaarde op 0,0001 mol”, verduidelijkt de hoogleraar Omgevingsrecht.
In Duitsland draait het stikstofprobleem dus vooral om het nitraatgehalte in het grond- en oppervlaktewater. De andere manier waarop stikstof in het milieu belandt, is door gasvorming. Daarbij gaat het vooral om stikstofoxiden, behalve uit de agrarische sector ook afkomstig uit de industrie en het verkeer.
In Nederland stoot de landbouw volgens het RIVM al decennia de meeste stikstof uit, gevolgd door industrie en verkeer. Zeker in de buurt van Natura 2000-gebieden is dat een probleem. De meeste uitstoot van ammoniak komt dan wel van de boeren, maar ze zijn zeker niet de enige die ammoniak uitstoten.
Ammoniak komt vooral uit de landbouw, maar ook het verkeer en mensen produceren ammoniak. Boeren gebruiken mest omdat het zorgt voor een betere plantengroei en hogere gewasopbrengsten. Uit de mest verdampt stikstof als ammoniak en komt in de lucht.
Top 10 landen met de meeste plasticvervuiling in de oceanen voor 2022. Volgens onderzoek van #PlasticFreeJuly en verpakkingsdetaillist RAJA UK staat India bovenaan de lijst van grootste vervuilers wereldwijd met maar liefst 126,5 miljoen kg per jaar plastic wat in de oceanen terechtkomt.
Sinds 2005 is China de grootste uitstoter van broeikasgassen, direct na de Verenigde Staten. In 2019 waren ze verantwoordelijk voor respectievelijk 26,7% en 12,6% van de totale broeikasgasuitstoot.
Wat is de herkomst van stikstofneerslag? Een groot deel van de stikstofneerslag komt uit de landbouw en uit het buitenland. De rest van de neerslag komt uit huishoudens, wegverkeer, internationale scheepvaart, industrie, bouw, energiesector en afvalverwerking.
De stikstof die neerslaat op de Nederlandse bodem komt voor een aanmerkelijk deel uit het buitenland, ongeveer 32 procent. De stikstofdepositie van Nederlandse bronnen (68 procent) is voornamelijk afkomstig uit de landbouw en het verkeer.
Intensieve veehouderij
"Andere West-Europese landen zoals Denemarken, België, Duitsland en Frankrijk hebben ook problemen met stikstof, maar ze rapporteren niet allemaal hetzelfde", zegt Theo van der Sluis (Wageningen University), die in opdracht van de Europese Commissie bijdraagt aan de rapportages.
In Nederland komt er te veel stikstof in het water en de bodem terecht. Dit is schadelijk voor de natuur, water- en bodemkwaliteit en gezondheid van de mens. Daarom moet de stikstofuitstoot omlaag.
De agrarische sector heeft slechts een klein aandeel in de totale economie van Duitsland. Het land telde in 2015 ruim 280.000 agrarische bedrijven, waar zo'n 635.000 mensen werkten.
De stikstofemissie per hectare land in Nederland is nog altijd het hoogst van alle EU-landen (zie figuur). Dit komt doordat de veedichtheid in Nederland het hoogst is (3,8 grootvee-eenheden per hectare, tegenover een EU-gemiddelde van 0,8).
De Nederlandse stikstofuitstoot is de hoogste van Europa: per hectare stoten we ongeveer 4 keer zo veel uit als het EU-gemiddelde.
In Frankrijk is er nauwelijks debat over stikstof. Dat komt doordat de Fransen het gemiddeld 'beter' doen dan landen als Nederland. De uitstoot van stikstofoxiden is de afgelopen twintig jaar meer dan gehalveerd. Maar dat betekent niet dat Frankrijk het 100 procent goed doet.
Hoe veroorzaken boeren stikstofverbindingen? Kort gezegd: door poepende en plassende dieren. In stallen komen mest en urine met elkaar in contact. Zo ontstaat drijfmest – modderige, vloeibare mest.
De invloed van de mens op de productie van reactief stikstof heeft gevolgen voor het klimaat. Direct doordat het leidt tot de productie van lachgas (N2O), een broeikasgas met een ongeveer driehonderd keer sterker effect dan het broeikasgas koolstofdioxide.
Uitstoot door landbouw is al gehalveerd sinds 1990
Sinds enkele jaren daalt ook het aantal stuks vee. . En we injecteren de mest in het land, waardoor de uitstoot enorm afneemt.” Tussen 1990 en 2018 is de uitstoot van ammoniak door de landbouw daardoor meer dan gehalveerd, blijkt uit cijfers van het RIVM.
Alleen Malta kent per vierkante kilometer hogere emissies van stikstofoxide en ammoniak door de landbouwsector: 8,6 ton zwavel-equivalent tegenover 6,4 ton. Malta is ook het enige land in de EU dat dichter bevolkt is dan Nederland. In het dunbevolkte Finland en Zweden stoot de landbouw relatief het minst uit.
Het grootste deel kwam van de veeteelt, de stikstofuitstoot van dieren was goed voor 94 miljoen kilo. Daar komt volgens het RIVM nog 12 miljoen kilo stikstof bovenop, hoofdzakelijk door energieverbruik in de landbouw, bijvoorbeeld door kassen en andere bronnen.
Twee derde van de stikstofdepositie wordt in Nederland zelf veroorzaakt, aldus schattingen van het RIVM: met name door landbouw, verkeer en industrie. Van die sectoren draagt de landbouw verreweg het meeste bij aan de hoeveelheid stikstof in de natuur. Het resterende derde deel gaat om stikstof uit het buitenland.
Nummer 1 van Europa en nummer 1 van de wereld. Zwitserland scoort op 8 klimaatindicatoren de volle 100 punten, waaronder watervoorziening, regulatie van pesticide en bosonderhoud. Die gezonde levensomgeving zorgt ervoor dat de Zwitser gemiddeld 81 jaar oud wordt.
De luchtkwaliteit in Nederland behoort tot de slechtste van Europa. Met België en Luxemburg heeft Nederland de hoogste gemiddelde uitstoot van stikstofdioxide (NOx) per km2.
In Azië was de luchtkwaliteit over het algemeen het ergst. De schoonste lucht werd gevonden in Nieuw-Caledonië, een eilandengroep in de Grote Oceaan. Onder de ontwikkelde landen had Finland de beste luchtkwaliteit. Er waren wereldwijd wel 222 steden die het doel haalden.
