ODD komt bij 3% van de kinderen voor, CD bij 2% (NJI,2021). De gedragingen vallen uiteen in drie gebieden (Matthys, 2011).
Bij kinderen en jongeren met ODD en CD nemen de symptomen over het algemeen in de loop der tijd af, ook zonder behandeling. Sommige kinderen en jongeren blijven symptomen vertonen, bij anderen nemen de symptomen af en verdwijnt de diagnose (Bunte e.a., 2014; Lahey e.a., 1995).
Oorzaken ODD
Er wordt uitgegaan van een combinatie van aanleg en omgevingsfactoren. Zo kan het aangeboren temperament van een kind een rol spelen, maar ook aandachtsproblemen, impulsiviteit, pesten en gepest worden of een inconsistente opvoeding.
ODD is een psychische aandoening die in het DSM-IV is ingedeeld bij de ontwikkelingsstoornissen. Kinderen met deze aandoening zijn vaak ongehoorzaam, driftig, en houden zich vaak niet aan regels. Kinderen met ODD hebben meerdere problemen in de sociale omgang met leeftijdgenoten, maar vooral met volwassenen.
Er is nog geen duidelijke aanwijzing voor de oorzaak van ODD. Er wordt uitgegaan van een combinatie van een bepaalde aanleg en omgevingsfactoren. Een aangeboren temperament van een kind kan een rol spelen, maar ook aandachtsproblemen, impulsiviteit, pesten en wellicht gepest worden of een inconsistente opvoeding.
De symptomen van CD (de normoverschrijdend-gedragsstoornis) zijn ernstiger dan die van ODD. CD is de afkorting voor de Engelse term conduct disorder. In het Nederlands heet dit gedragsstoornis.
De oorzaak van ODD is niet precies bekend. Waarschijnlijk gaat het om een samenspel van verschillende factoren. Zowel erfelijke factoren als de omstandigheden waarin een kind opgroeit dragen hier aan bij. Erfelijke factoren blijken een rol te spelen bij het ontstaan van ODD.
Een kind met een oppositioneel-opstandige gedragsstoornis (odd) is opstandig, dwars, driftig en zeer moeilijk opvoedbaar. De afkorting odd komt van de Engelse term oppositional defiant disorder. Bij odd is er sprake van zowel gedrags- als stemmingsproblemen.
ODD en medicatie
Mogelijk gebruiken de jongeren die bij ons komen medicatie, bijvoorbeeld Methylfenidaat (als ook sprake is van ADHD, ADD of autismespectrumstoornis) of kalmeringsmiddelen zoals benzodiazepinen.
3. De active but odd persoon die zich sociaal actief maar bizar gedraagt. De spontane interactie is vaak naïef en wordt soms als storend ervaren, met bijvoorbeeld ongepaste vragen, en is voornamelijk gericht op eigen beleving en interesse.
Woede-uitbarstingen zijn een teken van onbehagen bij je kind: je kind voelt zich niet goed. Dit onveilige en onaangename gevoel kan door uiteenlopende redenen zijn ontstaan: o.a. angst, onzekerheid, frustratie, overprikkeling, verdriet, negatieve emoties van anderen of door het gemis van anderen.
Je kind kan om verschillende redenen boos worden: bij teleurstelling, als iets oneerlijk gaat, bij kritiek, als iets anders gaat dan je wilt. Boosheid helpt je kind om voor zichzelf op te komen, maar kan ook belemmeren om situaties op een handige manier op te lossen.
Als je er zelf niet uit komt
En het gedrag kan zo erg zijn dat je kind erdoor in de problemen komt. Neem contact op met het wijkteam, je huisarts of de jeugdgezondheidszorg in jouw buurt als je je zorgen maakt. Samen kunnen jullie bekijken wat er wel en niet goed gaat in het gedrag van je kind.
ADD is een aandachtstekortstoornis waarbij kinderen concentratieproblemen hebben. Het lijkt erg op ADHD, alleen vertonen kinderen met ADD geen uitgesproken druk, hyperactief of impulsief gedrag. Het kost kinderen met ADD erg veel energie en moeite om zelfstandig (nieuwe) dingen te ondernemen.
CD staat voor Conduct Disorder en is een type gedragsstoornis. In het Nederlands noemen we het ook wel normoverschrijdend-gedragsstoornis. Kinderen en jongeren met CD vertonen gedrag waarbij anderen geweld wordt aangedaan. Hierbij kun je denken aan vechten, bedreigen of liegen.
Onderzoek en diagnose
Dit gebeurt vaak door middel van vragenlijsten, gesprekken met ouders en het kind zelf over waar zij tegenaan lopen. En bijvoorbeeld informatie vanuit de school. Het is niet nodig om alleen de negatieve gedragskenmerken van het kind te noemen. Het kind heeft immers net zo goed positieve kenmerken.
Disruptieve, impulsbeheersings- en andere gedragsstoornissen kenmerken zich door gebrekkige zelfbeheersing: ernstige problemen in de regulatie van emoties en/of gedrag die vaak leiden tot conflicten met de directe omgeving. Daartoe behoren de normoverschrijdend-gedragsstoornis en de periodiek explosieve stoornis.
Storend gedrag wordt gestoord gedrag als het terzelfdertijd leed veroorzaakt bij de persoon zelf (bijv. niet aanvaard worden in de samenleving) en/of bij de onmiddellijke omgeving (ouders, school, …). Het kan gaan over agressie, criminele feiten, liegen of het zich niet kunnen houden aan regels.
Iedereen kan het op een andere manier ervaren. Er zijn twee verschillende soorten: Oppositioneel opstandig gedrag (ODD) en Antisociaal gedrag (CD).
ODD, Oppositional Defiant Disorder
ODD is een oppositionele-opstandige stoornis. Mensen/jongeren met deze stoornis zetten zich vaak af tegen bijvoorbeeld de ouders. Ook zijn ze vaak boos en gefrustreerd gedurende een langere periode.
Autisme uit zich vooral op gedragsniveau. Het waarneembare gedrag is de top van de ijsberg. Lorna Wing stelt dit voor als een triade van stoornissen waarbinnen het gedrag zich situeert, namelijk communicatie, sociale interactie en verbeelding. Dit waarneembare gedrag kan herleid worden tot de vraag: Wat zien we?
Veel mensen die nu een diagnose op het autisme-spectrum hebben, zijn gediagnosticeerd met behulp van de criteria uit de DSM-IV. Hierin worden de volgende vormen van autisme beschreven: klassiek autisme, syndroom van Asperger, PDD-NOS.
