Na het overlijden begint het lichaam af te koelen; ongeveer 12 uur na het overlijden voelt het lichaam koud aan (het lichaam neemt de temperatuur van de omgeving aan).
Bij lijken van een normaal postuur neemt dat proces zo'n tien jaar in beslag. In de eerste weken gaat het heel snel. Bacteriën, die bij leven al in het lichaam aanwezig zijn en bij de spijsvertering een rol spelen, keren zich nu tegen hun voormalige gastheer.
Rigor mortis treedt als eerste op in de armen, de benen en het hoofd. Door chemische processen worden de verslapte spieren stijf. Acht uur na het overlijden is deze zogenaamde lijkstijfheid volledig. Dit is niet blijvend, want na 48 uur neemt deze weer af als gevolg van diverse afbraakprocessen in het lichaam.
Lijkvocht ontstaat door het vloeibaar worden van een lichaam door ontbinding. Het lichaamsvocht vermengt zich met bloed en bacteriën en is onderhevig aan allerlei chemische processen die in het lichaam plaatsvinden. Dat maakt het dat lijkvocht ook wel eens als giftig wordt beschouwd.
Je beweegt
Je hebt vast wel eens verhalen gehoord over lijken die spontaan rechtop gingen zitten in hun kist. Dit is een mythe. Wel is het zo dat je lichaam spastische trekjes kan vertonen op het moment dat het lichtje uit gaat. Dit komt doordat je hersenen nog wat laatste activiteit vertonen.
Rigor mortis (lijkstijfheid)
Normaal gesproken zal na ongeveer 1 tot 4 uur na het overlijden lijkstijfheid optreden. Door chemische processen worden de na overlijden verslapte spieren stijf. Rigor mortis treedt als eerste op in de extremiteiten zoals de armen, de benen en het hoofd.
Kussen onder hoofd
Plaats een kussen goed onder het hoofd van de overledene. Zorg ervoor dat het kussen niet onder de schouders zit. Deze houding is dezelfde houding als wanneer de overledene in de kist ligt.
In de 40 dagen periode neemt de ziel afscheid van de aarde en verlaat uiteindelijk deze wereld, in sommige geloofstradities wordt dit ook wel de hemelvaart genoemd. Gedurende deze periode moeten de ontslapenen of overledenen gaan beseffen dat ze moeten doorstromen naar hun nieuwe bestaan en herenigd worden met God.
Lijmen van de lippen
Gevaar bestaat dat na het verdwijnen van de rigor mortis (ongeveer 3 dagen na overlijden) de kaakspieren ontspannen. Gevolg is dat de overledene een uitgestrekte mond met smalle tuitlippen krijgt.
Een stervende heeft meestal weinig of geen behoefte meer aan eten en drinken. Hij of zij kan snel vermageren. De wangen vallen in, de neus wordt spits en de ogen komen dieper in hun kassen te liggen. Dit is natuurlijk en hoort bij het sterven.
Met het blote oog zie je in het donker niets of niemand maar als je zo'n bril opzet zie je ineens wel mensen lopen. Sommige mensen kunnen overleden personen waarnemen zonder die 'nachtkijker'. Sommigen kunnen ze zien, voelen, ruiken of horen. Eigenlijk kan iedereen dat, in mindere of meerdere mate.
Een overleden dierbare voelen, kan dus inderdaad echt een fysiek gevoel zijn. Maar het kan ook iets zijn dat je niet op of aan je lichaam voelt. Het kan ook zo zijn dat je energie of een aanwezigheid bij je voelt in een ruimte waar je bent.
Lijkvlekken zijn de eerste 24 uur reversibel; lijkstijfheid begint na 1-2 uur en is na 6 uur voltooid; na 72 uur neemt lijkstijfheid weer af. Late postmortale verschijnselen kunnen niet worden tegengehouden door afkoeling.
Het wit-grijze poeder is de as
Wat men uit de crematieoven haalt na crematie, is een menselijk lichaam maar dan enkel de botten. De vermaling van deze botten of beenderen, zorgen voor het wit-grijze poeder dat we kannen: as.
Mensen die sterven, hebben vaak weinig of geen behoefte meer aan voedsel en vocht. Ze kunnen snel in gewicht afnemen. Het lichaam verandert: de wangen vallen in, de neus wordt spits en de ogen komen dieper in hun kassen te liggen.
De overledene kan, zonder kist en zonder koeling, rustig en sereen thuis blijven tot op de dag van de uitvaart. Het lichaam kan tot ruim een week worden opgebaard op kamertemperatuur.
Hier bestaan geen regels voor. Om een overledene wel of niet thuis op te baren is een vrije keuze. Ook om hem 's nachts alleen te laten. De meeste mensen laten een overledene niet alleen in huis en zorgen voor een wake; dat is een kwestie van gevoel.
Waken is liefdevol en aandachtig aanwezig zijn bij een stervende geliefde. Je draagt iemand als het ware het leven uit. Velen voelen zich rustiger als er een vertrouwd iemand nabij is, hoewel doodgaan in wezen een eenzaam proces is; uiteindelijk sterf je alléén.
4. Lijkenwasser. Dit is niet zo'n smakelijke job, maar ze betaalt wel goed. Als lijkenwasser in een mortuarium verdien je zo'n 20 à 25 euro per uur.
Pijn is één van de meest voorkomende klachten op een sterfbed, net als de angst voor pijn. Om de lichamelijke pijn te verlichten kan het nodig zijn dat de zieke steeds meer pijnmedicatie nodig heeft. De kans is aanwezig dat dit het levenseinde enkele uren of dagen bespoedigt.
De leeftijd van je ziel hangt af van het aantal keer dat je geïncarneerd bent op aarde en wat je geleerd hebt van al die verblijven. Je ziel zal net zo lang naar de fysieke wereld blijven komen tot zij alles geleerd heeft wat er te leren valt over mens zijn. Hoe vaker je bent geïncarneerd, hoe ouder je ziel.
En hoeveel weegt een ziel eigenlijk? Begin vorige eeuw is tijdens een wetenschappelijk experiment vastgesteld dat dit 21 gram zou zijn. Stervende mensen werden op een precisieweegschaal gelegd, en op het cruciale moment bleken ze 21 gram lichter te worden.
Dat hangt ervan af voor hoeveel personen een graf is ingericht. Bij 3 personen is de diepte circa 3 meter. Het kan wat variëren, maar het is in ieder geval wettelijk verplicht is dat (de bovenste) kist minimaal 65 cm onder de grond staat.
Hoe erg een lijk stinkt, hangt af van verschillende omstandigheden. "In een woning waar iemand is overleden maar waar de boel open heeft gestaan, ruik je de lijkgeur niet heel sterk. Het ligt er natuurlijk ook aan of een lichaam er een paar dagen ligt, of een paar maanden."
Het is belangrijk dat de overledene tijdens de opbaring goed geconserveerd blijft. De meest bekende wijze is het gebruik van koelplaten. Door het lichaam koel te houden kan het lichaam langer goed geconserveerd worden. Een andere manier is thanatopraxie, ofwel een lichte balseming.
