Voor patiënten met uitgezaaide kanker kan leven en dood dicht bij elkaar liggen. Er is soms een kans op genezing en soms een mogelijkheid om met (innovatieve) behandeling nog vele jaren te leven. Maar als een behandeling niet aanslaat kan het ook snel aflopen.
Uitzaaiingen kunnen al bij de eerste diagnose aanwezig zijn, maar ook pas jaren later ontstaan. Als kankercellen losraken van de tumor, worden ze via het bloed of lymfebanen, of via beide, naar andere organen verspreid.
Artsen gebruiken doorgaans de term terminaal wanneer de verwachting is dat een patiënt niet langer dan drie maanden te leven heeft. Het gebeurt natuurlijk ook wel dat patiënten te horen krijgen dat ze in de terminale fase zitten en langer dan drie maanden blijven leven.
De gemiddelde overleving van alle patiënten met een uitzaaiing was 22,5 maanden vanaf diagnose van de uitzaaiing. De driejaarsoverleving van patiënten met een longuitzaaiing was het grootst: 61,5%. Bij leveruitzaaiingen was drie jaar na diagnose nog 50 procent in leven.
Mogelijke klachten bij uitzaaiingen zijn: botpijn, misselijkheid, hoofdpijn, benauwdheid en vermoeidheid. Bij uitzaaiingen zijn er behandelingen mogelijk die uw leven verlengen en klachten verminderen, bijvoorbeeld bestraling tegen pijn.
Afhankelijk van de gevoeligheden (receptoren) van de uitzaaiingen en de agressiviteit van de borstkanker kan deze fase maanden tot jaren duren. In sommige gevallen kan deze vorm van borstkanker een chronische ziekte worden als het geen agressieve tumor is die bijvoorbeeld goed op een hormoonbehandeling reageert.
Bij uitgezaaide borstkanker kan de arts bloedonderzoek doen naar tumormarkers. Tumormarkers zijn meestal eiwitten. Ze worden gemeten in het bloed. De kankercellen kunnen zelf tumormarkers maken.
Als u uitzaaiingen in de lever heeft, is er slechts één genezende behandeling mogelijk: een leveroperatie. Dit kan een open operatie of een kijkoperatie zijn. Soms wordt een leveroperatie gecombineerd MET Radiofrequente Thermoablatie (RFA) of Microwave Ablatie (MWA).
Spataderen en bloedingen in de buik
Door verhoogde druk in de bloedvaten richting de lever kunnen spataderen in de slokdarm en maag ontstaan. Ook kan er vochtophoping in de buik optreden (ascites). Spataderen in de slokdarm en maag (varices) geven meestal geen klachten.
Helaas kan een operatie niet altijd worden toegepast. Bijvoorbeeld wanneer de tumor te ver in de omringende weefsels is doorgegroeid of wanneer er veel uitzaaiingen zijn. Om een operatie te ondergaan, moet een patiënt in een redelijke conditie zijn, om goed te kunnen herstellen van de ingreep.
Vermoeidheid, pijn, gebrek aan energie, zwakte en gebrek aan eetlust komen bij meer dan 50% van de patiënten voor. In de terminale fase treedt een verschuiving op: vermoeidheid, zwakte, gewichtsverlies, sufheid en verwardheid doen zich (nog) vaker voor, terwijl de prevalentie van pijn afneemt.
De duur van de stervensfase is voor elk mens uniek, gemiddeld duurt deze fase 72 uur. Wanneer mensen zich in de laatste levensfase bevinden, hebben zij vaak weinig of geen behoefte aan voedsel en vocht.
Twijfel je over chemotherapie, vraag dan een gesprek aan met een oncoloog. Laat je goed informeren en neem de tijd voor een keuze. Goed om te weten: Je kunt ook een gesprek aanvragen met je huisarts of met een verpleegkundige.
Om te onderzoeken of er uitzaaiingen in de wervels zijn, krijg je meestal een MRI-scan. En soms ook een CT-scan. Op deze scans zijn de wervels en eventuele uitzaaiingen goed te zien.
Een uitzaaiing of metastase is de verspreiding van kankercellen naar een andere plek in het lichaam dan waar ze eerst ontstonden. Kankercellen kunnen zich via de bloedbaan of het lymfestelsel verspreiden naar andere lichaamsdelen. Ze kunnen zich daar verder ontwikkelen en tumoren vormen.
Vanuit de lymfe of het bloed kunnen uitzaaiingen ontstaan, zoals in de lever, de longen, de botten of de hersenen. De plaats waar uitgezaaide kankercellen terechtkomen, is niet precies te voorspellen. Wel is bekend naar welke organen of weefsels bepaalde tumoren meestal uitzaaien.
Een chemotherapie kan ook palliatief zijn als de kanker niet kan worden genezen. Ze kan de ziekte vertragen door de tumor te verkleinen, door uitzaaiingen te vernietigen of hun aantal te verminderen. Zo kan de levensverwachting soms met meerdere jaren verlengd worden.
Echografie is een onderzoek met geluidsgolven. Deze golven hoort u niet. De weerkaatsing (echo) van de golven maakt organen en weefsels zichtbaar op een beeldscherm. Zo kan uw arts de organen in uw lichaam beoordelen en een mogelijke tumor en/of uitzaaiingen zien.
Een beklemmend gevoel op de borst, piepende ademhaling of pijn bij het ademhalen komen ook voor. Je benauwd voelen is erg naar en kan eng zijn. Voor sommige mensen voelt het als (bijna) stikken. Als je iets wilt doen terwijl je benauwd bent, is dat vaak lastiger.
De arts kan longuitzaaiingen ontdekken doordat op een röntgenfoto afwijkingen zijn te zien. Een röntgenfoto van de longen kan horen bij standaardonderzoek na de diagnose kanker. Dit onderzoek gebruikt de arts om vast te stellen of er uitzaaiingen zijn.
Zoals chemotherapie, doelgerichte therapie, hormonale therapie of immunotherapie. De medicijnen kunnen op alle plekken in het lichaam komen. En dus ook bij de uitgezaaide kankercellen in de botten. Of je in aanmerking komt voor zo'n behandeling en met welk medicijn, zal de arts met je bespreken.
Daarnaast kunnen de ziektesymptomen door chemo worden uitgesteld en/of verminderd worden. Overigens heet chemotherapie niet altijd een levensverlengend effect, vertelt internist-oncoloog Jacqueline Stouthard van het Amsterdamse Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis (AVL).
Na de chemotherapie
Meestal kijkt de arts na 2 of 3 chemokuren of de behandeling goed gaat en de tumor kleiner wordt. De tumor kan ook even groot zijn gebleven. Soms werkt de chemokuur niet. Als dat zo is bespreekt uw arts de mogelijkheden met u.
De immunotherapie heeft twee voordelen: er is geen ziekenhuisopname nodig en de behandeling heeft veel minder bijwerkingen dan bij chemotherapie. Voorlopig kan immunotherapie slechts bij een klein aantal types kanker worden toegepast.
Het advies is om 24 uur voorafgaand aan de start van de chemotherapie geen grapefruit te gebruiken en dit gedurende de gehele behandeling. Dit geldt ook voor pomelo, ugli, mineola, tangelo en de zure sinaasappel (ook wel Sevilla sinaasappel genoemd) het zijn kruisingen van grapefruit met een andere citrusvrucht.
