Piekeren is één van de kenmerken van stress en te veel stress kan leiden tot klachten als een burn-out. Als je eenmaal een burn-out hebt nemen de negatieve gedachten en daarmee het gepieker, alleen maar toe.
Meestal ontstaat het doordat je angst ervaart. Om die angst te verminderen proberen wij controle te krijgen over die angst door te piekeren. Andere theorieën die de oorzaak van piekeren verklaren zijn stress, een burn out, dagdromen of het meemaken van een nare gebeurtenis.
Gevolgen van piekeren
Piekeren gaat vaak gepaard met slechter slapen, verminderde concentratie, vermoeidheid, een onrustig en opgejaagd gevoel. Ook vermindert dit het zelfvertrouwen en spannen spieren zich ongemerkt en onnodig aan, wat weer spannings- en pijnklachten kan veroorzaken.
Ga bijvoorbeeld sporten of wandelen. Maar ook schoonmaken, iets creatiefs doen, een vriendin bellen, muziek luisteren of gamen kan een goede vorm van afleiding voor jou zijn. Als je 's nachts niet kunt slapen doordat je veel piekert, kan het helpen om een boek te lezen of meditatie- en mindfullnessoefeningen te doen.
Soms staat het piekeren niet op zichzelf en is er meer aan de hand: Piekeren kan een kenmerk zijn van een gegeneraliseerde angststoornis (ook wel piekerstoornis genoemd). Je hebt dan het gevoel dat je niet meer kunt stoppen met piekeren en je maakt je continu zorgen over dingen die horen bij het dagelijks leven.
Cognitieve gedragstherapie (CGT) is een behandeling bij een piekerstoornis. Uit onderzoek blijkt dat CGT effectief is bij angststoornissen. Daarom is CGT de eerste keus in de officiële richtlijnen voor de behandeling van angstklachten.
Piekeren is dus tot op zekere hoogte een normaal proces. Het helpt je om na te denken over je fouten zodat je ze in de toekomst kunt vermijden, of om potentiële bedreigingen te zien en daarop te anticiperen. Maar het kan wel uit de hand lopen.
Waarover piekeren we? 4% gaat over dingen waar je wel invloed op hebt. Dus 96% van al onze 'piekertijd' maken we ons druk over dingen die nooit zullen gebeuren of al gebeurd zijn, onbelangrijke dingen en dingen waar we geen invloed op hebben.
Als de gedachten zo afleidend en aanhoudend zijn dat ze je afhouden van je dagelijkse bezigheden of nachtrust, kun je spreken van chronisch piekeren. 'Er zijn mensen die meerdere uren per dag kwijt zijn aan piekeren, dan heb je het over een piekerstoornis of een gegeneraliseerde angststoornis', zegt Verkuil.
De hormonen die nog in je bloedbaan zitten, worden afgebroken en afgevoerd. De afbraak van adrenaline duurt enkele minuten. De afbraak van cortisol enkele uren. Uiteindelijk ben je dus na een paar uur weer de oude.
Stress kan leiden tot psychische klachten zoals slaapproblemen en moeheid, somberheid en psychose. Ook kan je last krijgen van lichamelijke klachten, zoals hartkloppingen, een gejaagd gevoel, een hoge bloeddruk en veel zweten. Dit zijn signalen dat de stress te veel wordt of te lang duurt.
Kalmeringsmiddelen zijn medicijnen die uw emoties minder sterk maken. Ze helpen vooral tegen angst, zenuwen en stress. Bekende kalmeringsmiddelen zijn benzodiazepinen. Voorbeelden van kalmeringsmiddelen zijn alprazolam, bromazepam, diazepam en lorazepam.
Te veel piekeren heeft niet alleen effect op je mentale welzijn, maar ook op het functioneren van je lichaam. "Al van lichte stress kun je een hoge bloeddruk, rugklachten of chronische vermoeidheid krijgen." Dat piekeren psychische klachten als burn-out kan veroorzaken, is bekend.
Sertraline vermindert vooral de angstgevoelens zoals piekeren, slaapproblemen, prikkelbaarheid en trillen. Het is belangrijk om het medicijn minstens een jaar te blijven gebruiken. U voorkomt hiermee dat de klachten terugkomen. Het kan één tot drie maanden duren voordat u het effect van sertraline merkt.
Het verschil tussen piekeren en nadenken is dan ook dat je bij nadenken wel komt tot oplossingen. Je gebruikt het piekeren waarschijnlijk om je gedachten op een rijtje te zetten of tot oplossingen te komen. Maar dat gebeurt niet. Veel piekeren leidt juist tot problemen als angst, stress en somberheid.
Oorzaken piekeren
Een gegeneraliseerde angststoornis is voor een deel erfelijk. Dezelfde erfelijk aanleg speelt ook een rol in de ontwikkeling van een depressie. Omstandigheden maken uit of iemand een depressie of een gegeneraliseerde angststoornis krijgt.
Stop je malende gedachten met de veelgebruikte 'gedachten stop methode'. Terwijl je in bed ligt met je ogen dicht, herhaal je dan in gedachten een neutraal woord zoals 'de'; doe dat één of twee maal per seconde. Probeer ontspannen te blijven en hou dit vijf minuten vol (of tot je weer slaapt).
Loslaten kan moeilijk zijn, omdat je voelt dat er verandering komt. Verandering roept bij velen angst en weerstand op; ons brein is gebouwd op herhaling. Dit maakt dat verandering angstige gedachten oproept bij velen. Loslaten is voor niemand (met een open hart) gemakkelijk.
