De gemiddelde balanswaarde per einde boekjaar van de land- en tuinbouwbedrijven was in 2021 3,8 mln. euro. Dit was ruim 200.000 euro meer dan een jaar eerder. De langlopende schulden namen licht af tot gemiddeld ruim 850.000 euro per bedrijf.
En boeren moeten rekening houden met de bank: een gemiddelde boer heeft een schuld van 1,2 miljoen euro. Daar komt een belastingclaim van 8 ton bij. ,,In totaal houdt een boer zo'n 2,8 miljoen euro over.''
Aan het begin van deze eeuw was het eigen vermogen van de gemiddelde Nederlandse melkveehouder minder dan 1,5 miljoen euro, inmiddels is dat volgens de WUR verdubbeld tot 3,2 miljoen. Boeren die door torenhoge aflossingsverplichtingen maandelijks van weinig moeten rondkomen, kunnen op papier dus miljonair zijn.
De 'gemiddelde' boer is ook rijk. Met 19 procent behoren boeren tot de grootste groep miljonairs en staan daarmee op de eerste plek. Vooral melkveehouders blijken rijk, want ze vertegenwoordigen negen procent van het aantal miljonairs.
Het aantal land- en tuinbouwbedrijven is volgens de landbouwtelling in 2021 met bijna 600 afgenomen tot 52.100, een daling met 1,1% (zie tabel). Dit is het vijfde jaar op rij dat de vermindering van het aantal bedrijven ruim onder het langjarige gemiddelde blijft.
In 2021 waren vier op de tien zelfstandige landbouwondernemers miljonair. Met name melkveehouders en boeren die granen of groenten telen waren vaak miljonair. Dat blijkt uit de jaarlijkse miljonairsmeting van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), die maandag werd gepubliceerd.
Met behulp van CBS-gegevens en gegevens die de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) beschikbaar heeft, deden wij in 2019 onderzoek (hoofdstuk 5) naar de inkomenssteun aan boeren (Europese Landbouw Garantie Fonds). Uit dit fonds ontving Nederland in de periode 2014-2020 circa € 5 miljard.
Het inkomen van melkveebedrijven is in de periode 2013-2017 uitgekomen op gemiddeld 1.085 euro per hectare. Grotere boeren weten, met 1.227 bij 200 koeien en 1.047 euro bij rond de 100 koeien, meer inkomen per hectare te genereren dan kleinere boeren (761 euro bij gemiddeld 25 en 889 bij gemiddeld 50 koeien).
Het gemiddelde inkomen uit bedrijf van melkveehouders in 2022 wordt geraamd op € 115.000 per onbetaalde aje. Dit is € 70.000 meer dan in 2021 en € 70.000 hoger dan het gemiddelde over de periode 2017-2021.
De meerderheid van Melkveehouders en andere rundveehouders verdient een salaris tussen € 1.263 en € 3.207 per maand in 2023. Een maandloon voor beginnende Melkveehouders en andere rundveehouders varieert van € 1.263 tot € 2.113. Na 5 jaar werkervaring zal hun inkomen tussen € 1.484 en € 2.496 per maand liggen.
De meerderheid van Landbouwers, voor zelfvoorziening verdient een salaris tussen € 1.103 en € 2.896 per maand in 2023. Een maandloon voor beginnende Landbouwers, voor zelfvoorziening varieert van € 1.103 tot € 2.001. Na 5 jaar werkervaring zal hun inkomen tussen € 1.385 en € 2.347 per maand liggen.
De meeste werkzame miljonairs zijn te vinden in de landbouw, financiële dienstverlening, handel, specialistische zakelijke diensten en in de zorg. De landbouw kent als bedrijfstak relatief veel zelfstandig ondernemers, die een groot deel van hun vermogen in hun onderneming hebben zitten, waaronder grond.
De landbouw, en dan met name de melkveehouderij, neemt bijna 20 procent van het aantal werkende miljonairs voor haar rekening. Uit cijfers van het CBS blijkt dat 63 procent van de melkveehouders meer dan een miljoen aan bezittingen heeft.
Zo'n 85 procent van de Nederlandse boeren bankiert bij Rabo en bij vrijwel ieder sectoroverleg zit de bank aan tafel. Maar de formule waarmee zowel de Nederlandse landbouw als de Rabobank groot is geworden lijkt uitgewerkt.
Tussen 2016 en 2021 zijn er 3855 landbouwbedrijven verdwenen. Als je dat omrekent naar dagen zijn er per dag 2,6 boerderijen bedrijven. Het CBS rekent hokdier-, graasdier-, blijvende teelt-, tuinbouw- en akkerbouwbedrijven als landbouwbedrijven.
Afhankelijk van de omvang van een bedrijf kan uitkoop volgens hem 1 tot 2 miljoen euro opleveren. Dat houden ze er niet per se netto aan over, want veel boeren hebben ook leningen uitstaan bij de bank en die zullen ze moeten aflossen, zegt Hol.
Van de totale oppervlakte van Nederland is 54 procent (2,2 miljoen hectare) in gebruik als landbouwterrein, en 13 procent (0,5 miljoen hectare) als bebouwing1 en verkeersterrein. Bebouwd terrein bestaat voornamelijk uit woon- en bedrijventerreinen.
Volgens de recentste cijfers van statistiekbureau CBS waren er in 2019 in Nederland 53.233 landbouwbedrijven. Daarmee vormden boeren toen ongeveer 0,6 procent van de totale Nederlands beroepsbevolking.
Het gemiddelde inkomen van boeren komt dit jaar uit op zo'n 54.000 euro, verwachten de onderzoekers. Dat is bijna 20.000 lager dan vorig jaar, ondanks de steunmaatregelen van het kabinet.
De familie Van Bakel runt in Vredepeel (LB) met 2.250 koeien het met afstand grootste melkveebedrijf van Nederland. In deze video tonen René en dochter Amber van Bakel onder andere hoe er gemiddeld 560 koeien per uur in de 80-stands carrousel worden gemolken.
Het gemiddelde inkomen van melkveehouders wordt in 2022 geraamd op 115.000 euro per onbetaalde arbeidsjaareenheid (aje, arbeidskracht die meer dan tweeduizend uur werkt, red). Dit is 70.000 euro meer dan 2021. Ook ligt het 70.000 euro boven het meerjarig gemiddelde over de periode van 2017 tot 2021.
In totaal 3.008 hectare grond is tussen 1995 en oktober 2021 gedwongen onteigend. Daarvan was 1.866 hectare of 62 procent landbouwgrond. Onteigening gebeurde vooral in Noord-Holland, Utrecht en Zuid-Holland, blijkt uit onderzoek van het Kadaster.
Boeren en tuinders ontvangen jaarlijks miljarden euro's aan inkomenssteun uit Europa. Hoewel agrarische sectoren en het platteland nauwelijks zonder gerichte steun en sturing kunnen, brokkelt het draagvlak ervoor af.
De productgroepen met de hoogste exportwaarde in 2021 zijn sierteeltproducten (12,0 miljard euro), vlees (9,1 miljard euro), zuivel en eieren (8,7 miljard euro), groente (7,2 miljard euro) en fruit (7,0 miljard euro). Van alle landbouwimport komt 70% uiteindelijk weer in het buitenland terecht.
