Een ster bereikt haar eindstadium wanneer haar interne brandstof op is. In de beginfase gebruikt ze waterstof, daarna helium, en op het einde de zwaardere chemische elementen. Als de brandstof opraakt, produceert de ster niet meer genoeg energie en worden er geen kernreacties meer veroorzaakt.
Een ster is een bolvormig hemellichaam bestaande uit lichtgevend plasma met daarin voornamelijk (ongeveer 72% van de massa) waterstof en daarnaast ongeveer 26% helium. In sterren is de druk en temperatuur van de inwendige gasconcentratie zo hoog dat er kernfusiereacties plaatsvinden.
In de overblijvende kern worden gedurende de supernova de elektronen de atoomkernen ingeduwd, waar ze samensmelten met protonen tot neutronen. Het einde van een zware ster is een zeer klein en zwaar object: een neutronenster.
Iedere ster werd ooit eens gevormd, produceert dan uit kernreacties gedurende vrij lange tijd de energie die uitgestraald wordt, en zal tenslotte op minder of meer catastrofale wijze aan haar einde komen. Deze evolutie noemt men de "levensloop" van een ster.
Sterren ontstaan door het samentrekken van gaswolken (nevels) die wel enkele lichtjaren – de afstand die licht aflegt in een jaar tijd – breed kunnen zijn. De ineenstorting ontstaat onder de invloed van zijn eigen gewicht en de zwaartekracht. Dit proces kan enkele honderdduizenden jaren duren.
Een ster bereikt haar eindstadium wanneer haar interne brandstof op is. In de beginfase gebruikt ze waterstof, daarna helium, en op het einde de zwaardere chemische elementen. Als de brandstof opraakt, produceert de ster niet meer genoeg energie en worden er geen kernreacties meer veroorzaakt.
Als je tijdens een heldere, maanloze nacht vanaf een donkere plek gedurende langere tijd naar de sterrenhemel kijkt, is de kans groot dat je een 'vallende ster' ziet. Het is alsof een sterretje met vrij hoge snelheid langs de hemel schiet. Het verschijnsel duurt meestal niet langer dan een paar seconden.
Gyrochronologie is een nieuwe techniek om de leeftijd van een ster te bepalen, namelijk door te kijken hoe snel een ster om zijn as draait. Het is een universele regel dat jonge sterren sneller roteren dan oudere sterren. Dit geldt ook voor planeten. Zo duurde een dag op aarde vroeger veel korter dan nu.
Elke ster is een grote hete gasbol, die zweeft door het heelal. Daaromheen draaien ruimtelichamen, zoals planeten, manen, kometen en ruimtestof. En elke ster geeft licht en warmte. Die energie wordt in de kern van de ster gevormd, doordat verschillende chemische stoffen tegen elkaar botsen en met elkaar reageren.
Sterren worden geboren uit samentrekkende gas- en stofwolken. In zo'n wolk vormt zich eerst een min of meer bolvormige verdichting (een zogeheten globule), die uiteindelijk ineenstort tot een echte ster.
Als het gas binnenin de ster verbruikt is zal de ster langzaam uitdoven. Dit duurt echter miljoenen tot miljarden jaren, dus dat kunnen wij mensen nooit zien gebeuren. Wat we wel kunnen zien is dat sommige sterren aan het uiteinde van hun leven exploderen (we noemen dit een supernova).
Een supernova (meervoud: supernovae of supernova's) is het verschijnsel waarbij een ster op spectaculaire wijze explodeert. De uitbarsting is herkenbaar aan de enorme hoeveelheid licht die hierbij wordt uitgestraald. De ster vlamt op met de lichtkracht van honderden miljoenen tot meer dan een miljard zonnen.
Doordat steeds zwaardere elementen verbrand worden, loopt de temperatuur in de kern hoog op. Hierbij wordt de koolstof verbruikt voor de productie van verschillende elementen, zoals ijzeratomen in de kern. Deze kernreacties verbruiken meer energie dan ze voortbrengen. Ten gevolge hiervan zal de ster exploderen.
De kleur van een ster verwijst naar zijn oppervlaktetemperatuur. Een rode ster is relatief koel met een oppervlaktetemperatuur van minder dan 3.000 graden Celsius. Onze zon is een gele ster: op het oppervlak heerst een temperatuur van meer dan 6.000 graden. En blauwe sterren zijn de heetste, 10.000 graden en meer.
Snelste ster
De ster beweegt met een snelheid van bijna 24.000 kilometer per seconde, oftewel 8 procent van de lichtsnelheid.
Uit een grote wolk wordt een zware ster geboren. Er is dan meer gas dat gaat samentrekken. Bij zware sterren gaat alles versneld. Het samentrekken van de gaswolk gaat vlugger omdat de wolk groter is.
Sterren bewegen natuurlijk niet alleen naar ons toe of van ons af, maar ook zijwaarts. Die beweging is dus te 'zien' aan de hemel (door iedere paar jaar nauwkeurige positiemetingen te doen met telescopen) en deze beweging wordt de eigenbeweging van de sterren genoemd.
Er ontstaat dan een heel dichte, witte dwerg. Een theelepeltje met materiaal van een witte dwerg zou wel 100 000 kilo wegen. De witte dwerg koelt in miljarden jaren af en wordt dan onzichtbaar. Sterren die meer dan acht keer zo zwaar zijn als de Zon beëindigen hun leven heel plotseling.
De aarde bevindt zich op ongeveer 150.000.000 km van de zon. De dichtstbijzijnde ster staat op een afstand van ongeveer 4 lichtjaar, dat is een slordige 40.000.000.000.000 km. Veel nulletjes... het gaat dus over veertigduizend miljard km.
'Onze zon is nu 4,5 miljard jaar en ze kan wel tot 10 miljard jaar,' vertelt de astrofysicus. 'Kleine sterren kunnen wel honderd miljard jaar oud worden. Grote worden 'maar' één miljard jaar oud.
Google Sky Map is een kaart waarop hemellichamen worden weergegeven, zoals sterren, sterrenbeelden, sterrenstelsels, planeten en de maan. Ga naar www.google.com/sky om Google Sky Map te gebruiken.
De Poolster is weliswaar gemakkelijk met het blote oog zichtbaar, maar er zijn tientallen sterren die een grotere schijnbare helderheid hebben. De ster met de grootste schijnbare helderheid (afgezien van de zon!) is Sirius, de hoofdster in het sterrenbeeld Grote Hond.
Niet de helderheid maakt de Poolster zo belangrijk aan de noordelijke hemel, maar wel haar locatie. Gedurende de nacht is dit de enige ster die schijnbaar niet beweegt.
De sterren in de ruimte staan niet stil. Ze bewegen met reusachtige snelheden ten opzichte van elkaar. Zo beweegt onze zon zelf met een snelheid van ongeveer twintig kilometer per seconde ten opzichte van de nabijgelegen sterren.
De kans op heldere momenten is vrij groot, maar er zijn ook wolkenvelden zichtbaar. Doordat er vrij veel sterren per uur vallen, zo'n 25 tot 35 stuks, is de kans vrij groot dat ze zichtbaar zijn.
