Melkveehouders, bijvoorbeeld, hebben gemiddeld een schuld van 1,1 miljoen euro, terwijl het gemiddelde melkveebedrijf 417.000 euro omzet draait en de koeienboer zelf 46.000 euro per jaar verdient.
De gemiddelde balanswaarde per einde boekjaar van de land- en tuinbouwbedrijven was in 2021 3,8 mln. euro. Dit was ruim 200.000 euro meer dan een jaar eerder. De langlopende schulden namen licht af tot gemiddeld ruim 850.000 euro per bedrijf.
Het gemiddelde Nederlandse landbouwbedrijf is 1,8 miljoen euro waard en het gemiddelde eigen vermogen bedraagt 1,2 miljoen. Eén op de vijf landbouwhuishoudens heeft een inkomen van meer dan 100.000 euro per jaar.
Het gros van het geld dat wordt verdiend in de landbouw gaat naar bedrijven die om de boer heen cirkelen: handelaren in veevoer, slachterijen, producenten van kunstmest en pesticiden. Deze vaak grote ondernemingen lobbyen voor behoud van het huidige landbouwsysteem, want dat is hun verdienmodel.
De boeren hebben er genoeg van, en ze hebben gelijk. Te veel nitraten die de waterlopen vervuilen, te veel fijn stof, wat slecht is voor de mens, te veel stikstof die de natuur kapot maakt, te veel methaan waardoor het klimaat opwarmt, ze krijgen van alles de schuld. Maar het is niet de schuld van onze boeren.
In 2030 is Nederland weer trots op de boer en tuinder. Ons land heeft de beste boeren van de wereld en die toppositie houden we vast.”
Wat is er gebeurd? Nieuwe plannen van het kabinet hebben grote gevolgen voor boeren in Nederland. Sommige boeren zullen zelfs moeten stoppen met hun boerderij. Komt omdat in die plannen staat dat in het jaar 2030 veel minder stikstof moet worden uitgestoten dan nu.
In 2021 was 42 procent van de zelfstandigen in de landbouw miljonair. Zij zijn vooral actief in melkveebedrijven en in bedrijven die granen of groenten telen. In de verhuur en handel van onroerend goed zijn ook relatief veel miljonairs onder de zelfstandigen; 38 procent.
In 2021 waren vier op de tien zelfstandige landbouwondernemers miljonair. Met name melkveehouders en boeren die granen of groenten telen waren vaak miljonair. Dat blijkt uit de jaarlijkse miljonairsmeting van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), die maandag werd gepubliceerd.
Met behulp van CBS-gegevens en gegevens die de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) beschikbaar heeft, deden wij in 2019 onderzoek (hoofdstuk 5) naar de inkomenssteun aan boeren (Europese Landbouw Garantie Fonds). Uit dit fonds ontvangt Nederland in de periode 2014-2020 circa € 5 miljard.
Hoeveel verdient een boer netto? Het salaris van een melkveeboer ligt het laagst, het lag in 2021 zo gemiddeld op € 35.000 per jaar. De inkomsten van een pluimveehouder liggen een stuk hoger en kwamen in 2021 uit op ongeveer € 65.000 per jaar.
Grotere boeren weten, met 1.227 bij 200 koeien en 1.047 euro bij rond de 100 koeien, meer inkomen per hectare te genereren dan kleinere boeren (761 euro bij gemiddeld 25 en 889 bij gemiddeld 50 koeien).
Inkomen fluctueert per jaar
Uit cijfers van Wageningen Economic Research blijkt dat het bruto-inkomen van de boer gemiddeld 44.000 euro bedraagt. Dit inkomen wordt uitgedrukt in onbetaalde 'arbeidsjaareenheid' (oftewel aje; een volledige jaarrondbaan staat gelijk aan 1 aje).
Zo'n 85 procent van de Nederlandse boeren bankiert bij Rabo en bij vrijwel ieder sectoroverleg zit de bank aan tafel. Maar de formule waarmee zowel de Nederlandse landbouw als de Rabobank groot is geworden lijkt uitgewerkt. Om de klimaat- en milieudoelen te halen zal het anders moeten op het platteland.
Het gemiddelde inkomen van boeren komt dit jaar uit op zo'n 54.000 euro, verwachten de onderzoekers. Dat is bijna 20.000 lager dan vorig jaar, ondanks de steunmaatregelen van het kabinet. Het kabinet kwam onder meer fritesaardappeltelers en de sierteeltsector tegemoet om hun omzetverliezen te compenseren.
We hebben in Nederland 52.105 landbouwbedrijven, volgens de laatste cijfers van het CBS uit 2021. 'Zo'n vijf jaar geleden waren er 55.690 landbouwbedrijven; dat zijn er in vijf jaar tijd 3.855 minder geworden', vertelt Ilan Hoekstra in de podcast.
De meeste werkzame miljonairs zijn te vinden in de landbouw, financiële dienstverlening, handel, specialistische zakelijke diensten en in de zorg. De landbouw kent als bedrijfstak relatief veel zelfstandig ondernemers, die een groot deel van hun vermogen in hun onderneming hebben zitten, waaronder grond.
Van alle Nederlandse huishoudens heeft 4 procent een vermogen van een miljoen of meer. Hun doorsnee vermogen is met 1,6 miljoen euro gelijk gebleven ten opzichte van 2020. In totaal waren 317.000 huishoudens op 1 januari 2021 in het bezit van een vermogen van minstens een miljoen.
De agrariërs werken hard, ruim de helft werkt meer dan 60 uur gemiddeld per week. Zij hebben veel plezier in hun werk: 87 procent ervaart het werk als positief of zeer positief. Wel ervaart de boer een gebrek aan maatschappelijke waardering voor zijn werk – iets waar hij/zij graag verandering in wil brengen.
Bijna een op de vijf werkende miljonairs is actief in de landbouw. Met 19 procent behoren boeren zelfs tot de grootste groep miljonairs en staan daarmee op de eerste plek.
In Noord-Holland wonen relatief de meeste miljonairshuishoudens (4,6 procent). Daar liggen ook de twee gemeenten met het hoogste aandeel miljonairs: Bloemendaal en Laren. Ongeveer een op de vier huishoudens is miljonair in deze gemeenten. Noord-Holland wordt gevolgd door Utrecht, Zeeland en Noord-Brabant.
Nederland exporteerde in 2021 voor 104,7 miljard euro aan landbouwgoederen, een stijging van 9,4% ten opzichte van 2020. Dit is een combinatie van de export van Nederlandse producten (75,7 miljard) en de wederuitvoer van landbouwproducten uit het buitenland (29,0 miljard).
Schiphol en Tata Steel zijn de grootste bronnen van stikstofoxiden. Alle sectoren, dus ook verkeer, industrie en de luchtvaart moeten bijdragen aan de oplossing. Dat betekent dat ook deze grote vervuilers hun uitstoot snel terug moeten dringen om onze natuur te redden.
Ook de landbouw veroorzaakt veel uitstoot. De landbouw is verantwoordelijk voor 13% van de broeikasgassen en 60% van de stikstofuitstoot. Het meeste daarvan komt van de intensieve veehouderij: de bio-industrie. Het kan ook anders: heel veel boeren laten al zien dat natuurinclusieve landbouw heel goed werkt.
Die vrijwillige opkoopregeling kent tot nog toe een povere oogst, blijkt uit inventarisatie van de Volkskrant. Sinds november 2020 zijn er 31 veehouders uitgekocht. Lang niet zoveel als de vijfhonderd boeren waar het kabinet op mikt.
