Waarom blokkeren boeren distributiecentra? Boeren protesteren al een tijd tegen de stikstofplannen van het kabinet, die inhouden dat niet alle boeren kunnen doorgaan met hun bedrijf. De afgelopen dagen wilden ze laten zien dat zonder hen de supermarktschappen leeg zijn.
De aanleiding voor de protesten waren de stikstofplannen van het kabinet. De minister voor Natuur en Stikstof, Christianne van der Wal (VVD), had op 10 juni 2022 aangekondigd dat de stikstofuitstoot op korte termijn zou moeten worden terug- gedrongen, wat het einde van een groot aantal boerenbedrijven zou betekenen.
Directe aanleiding voor de protesten is de stikstofcrisis, maar ze worden breder aangegrepen om te pleiten voor de positie van boeren en het behoud van het platteland. De protesten verliepen over het algemeen vreedzaam, maar gingen regelmatig gepaard met bedreigende situaties.
De boeren zelf kwamen in het voorjaar met een plan om die uitstoot tot 2030 met nog eens 40% te verlagen. Dat voorstel kwam niet alleen van de boeren zelf, maar van alle betrokken partijen: Natuurmonumenten, Natuur & Milieu, LTO Nederland, VNO-NCW, MKB-Nederland en Bouwend Nederland.
Wat is er gebeurd? Nieuwe plannen van het kabinet hebben grote gevolgen voor boeren in Nederland. Sommige boeren zullen zelfs moeten stoppen met hun boerderij. Komt omdat in die plannen staat dat in het jaar 2030 veel minder stikstof moet worden uitgestoten dan nu.
Schiphol en Tata Steel zijn de grootste bronnen van stikstofoxiden. Alle sectoren, dus ook verkeer, industrie en de luchtvaart moeten bijdragen aan de oplossing. Dat betekent dat ook deze grote vervuilers hun uitstoot snel terug moeten dringen om onze natuur te redden.
In Nederland stoot de landbouw volgens het RIVM al decennia de meeste stikstof uit, gevolgd door industrie en verkeer.
Dat komt vooral omdat Nederland klein en dichtbevolkt is. In landen als Frankrijk of Italië zit er veel meer ruimte tussen landbouwbedrijven en natuurgebieden, en omdat natuurgebieden er veel groter zijn, wordt de kritische depositiewaarde er minder makkelijk overschreden.
Stikstofoxiden (NOx) en ammoniak (NH3) zijn schadelijk voor de natuur als er te veel van in de bodem of het water terechtkomt. Planten als bramen, brandnetels en gras gaan er harder door groeien en overwoekeren andere planten. Daardoor verdwijnen ook insecten, vlinders en vogels.
Koeien zijn de grootste stikstofproducenten. Zodra hun plas en mest samenkomt ontstaat ammoniak en dit is een vorm van stikstof. Sinds 2020 zijn boeren verplicht om minder krachtvoer met eiwitten aan hun koeien te voeren. Daardoor produceren die koeien minder ammoniak en dus stikstof.
De boeren zijn boos omdat het kabinet eist dat door het hele land de uitstoot van stikstof moet dalen: dat betekent dat veel boerenbedrijven zullen moeten krimpen of sluiten. De eisen van het kabinet zijn niet mals: in Limburg moet uitstoot meer dan gehalveerd worden.
Ook de landbouw veroorzaakt veel uitstoot. De landbouw is verantwoordelijk voor 13% van de broeikasgassen en 60% van de stikstofuitstoot. Het meeste daarvan komt van de intensieve veehouderij: de bio-industrie. Het kan ook anders: heel veel boeren laten al zien dat natuurinclusieve landbouw heel goed werkt.
' Met nieuwe technologie kunnen boeren bijdragen aan de oplossing van het stikstofprobleem. Een innovatie die veel aandacht trekt van de boeren is een circulair stalsysteem: de Lely Sphere. De Sphere scheidt mest en urine van elkaar, zuigt de ammoniak uit de lucht én zet uitwerpselen om in mest.
Boeren protesteren al een tijd tegen de stikstofplannen van het kabinet, die inhouden dat niet alle boeren kunnen doorgaan met hun bedrijf. De afgelopen dagen wilden ze laten zien dat zonder hen de supermarktschappen leeg zijn. En dat als hun bedrijven moeten verdwijnen, dat effect heeft op iedereen.
De familie Anker van Royal A-ware, een zuivelgigant (omzet vorig jaar 2,2 miljard euro, winst 51 miljoen) met tientallen dochterbedrijven in kaassoorten, room, yoghurt, etc. De familie De Heus, van veevoedergigant Royal De Heus.
In 2030 is Nederland weer trots op de boer en tuinder. Ons land heeft de beste boeren van de wereld en die toppositie houden we vast.”
Duitsland hanteert bijvoorbeeld heel hoge drempelwaarden. De redenering daar is: Alle stikstofbronnen waarvan de depositie lager is dan 21 mol bekijken we niet, we zeggen dat zo'n bron geen gevolgen heeft. Ter vergelijking, in Nederland ligt de drempelwaarde op 0,0001 mol”, verduidelijkt de hoogleraar Omgevingsrecht.
De uitstoot van stikstof in Nederland behoort tot de hoogste van de wereld. Dat komt doordat we een dichtbevolkt land zijn, met veel verkeer en veel intensieve landbouw. In Europa is Nederland de grootste uitstoter van stikstof (per hectare). Wij stoten gemiddeld 4 keer zoveel uit als andere Europese landen.
Stikstofoxiden en ammoniak komen in onze lucht terecht door uitstoot van onze landbouw, verkeer en industrie. Eenmaal in de lucht verspreidt het zich over ons land en Europa. Er gaat 2 keer zoveel stikstof vanuit Nederland naar het buitenland dan er vanuit het buitenland bij ons naar binnen waait.
De Nederlandse overheid ontwierp als oplossing voor het verliezen van de diverse procedures het Programma Aanpak Stikstof (PAS). De start van het PAS was een amendement uit 2009 op de Crisis- en Herstelwet.
De invloed van de mens op de productie van reactief stikstof heeft gevolgen voor het klimaat. Direct doordat het leidt tot de productie van lachgas (N2O), een broeikasgas met een ongeveer driehonderd keer sterker effect dan het broeikasgas koolstofdioxide.
Stikstof is uitermate belangrijk voor planten in het algemeen en voor landbouwgewassen in het bijzonder. Stikstof (N) bevordert de groei van de plant en de fotosynthese. Het is een essentieel bouwelement voor eiwitten en DNA. Een stikstofgebrek of -overmaat heeft vaak gevolgen voor de kwaliteit van het gewas.
Die vrijwillige opkoopregeling kent tot nog toe een povere oogst, blijkt uit inventarisatie van de Volkskrant. Sinds november 2020 zijn er 31 veehouders uitgekocht. Lang niet zoveel als de vijfhonderd boeren waar het kabinet op mikt.
"Als het over absolute aantallen gaat, is China veruit koploper in de stikstofuitstoot", zegt hoogleraar Wim de Vries (Universiteit Wageningen) tegen RTL Nieuws. "In delen van het land stoten ze zelfs per hectare veel meer uit dan wij, maar gemiddeld over het hele land is het minder."
