Hoe krijg je luchtig deeg? Kortom: als je een brood bakt, voeg je gist toe: het werkt samen met de gluten die je versterkt als je het deeg kneedt en geeft je brood z'n typische smaak. Bakpoeder is ideaal voor luchtig gebak dat even in de oven moet staan, zoals cakes en taarten.
Deeg laten rijzen is erg belangrijk voor de smaak en textuur van zelfgebakken brood. Tijdens het rijzen produceert het gist of de zuurdesem kooldioxide. Dit zorgt voor een mooi luchtig en goed gerezen brood. Hoe langer en langzamer je brooddeeg laat rijzen, des te lekkerder de smaak en textuur van het brood.
Goed kneden
Door het brooddeeg te kneden, ontwikkel je gluten in het deeg. Dankzij gluten kan het deeg rijzen en wordt het deeg lekker luchtig. Vraag je je dus af: hoe maak je deeg luchtig? Dit doe je door het brooddeeg goed te kneden.
Een deeg dat niet wil rijzen kan twee oorzaken hebben: het deeg is niet goed of lang genoeg gekneed, of het staat in een te koude omgeving. Als het deeg goed gekneed is dek je de kom af met folie of een schone theedoek en zet je deze op een tochtvrije plek. Minimaal op kamertemperatuur, maar liefst iets warmer.
Die luchtbel kan goed komen doordat een klein beetje gist de aanslag heeft overleeft en net op dat stukje terecht is gekomen. Daar is dan nog wat CO2 gas gevormd en veroorzaakt de bubbel op je korst.
Doorslaan doe je door heel voorzichtig de luchtbellen gelijkmatig te verspreiden en een beetje lucht uit je deeg drukken. Het voelt een beetje gek om lucht eruit te drukken terwijl we een luchtig brood willen bakken. Maar met doorslaan voorkom je grote onregelmatige luchtbellen en inscheuringen aan de randen.
Het gebruik van een zeer fijn gemalen bloem kan het brood soms ook te hard doen rijzen. Deze bloemsoorten hebben niet zo'n actieve gist nodig om te rijzen in vergelijking met zwaardere of grover gemalen bloemsoorten. Gebruik iets minder bloem of voeg 1 el extra vloeistof toe.
Gluten is een eiwit dat ontstaat wanneer je bloem mengt met water. Het geeft brood z'n zachte, elastische structuur.
De meest waarschijnlijke oorzaak van jouw kruimelige brood is dat je te weinig water hebt gebruikt voor het soort meel dat in het deeg zit. Maar het kan ook komen doordat je het deeg niet voldoende gekneed hebt.
Richtlijnen voor de kneedtijd
Twee minuten kneden met een KitchenAid mixer staat gelijk aan 10-12 minuten met de hand kneden. KitchenAid raadt aan om brooddeeg niet langer dan 2 minuten te kneden op snelheid 2, en in totaal niet langer dan 4-6 minuten te mixen en kneden.
Olie houdt brood langer vers. Olijfolie geeft een iets zachtere korst. Melk of melkpoeder heeft door het melkvet een positieve invloed op smaak en versheid.
Gluten (glue) zijn lijmachtig en zeer elastisch. Als er veel gluten (proteïnen) in het deeg zitten, dan is het deeg veel elastischer dan wanneer er weinig gluten in zitten.
Zodra je de broodbakmachine aanzet gaat hij eerst alle ingrediënten kneden, hierna volgt het eerste rijsproces. Vervolgens laat de machine met een korte piep weten dat er de mogelijkheid is om zaden, noten of rozijnen toe te voegen. Deze kneed hij nog kort door het deeg en begint het tweede rijsproces.
Snel het brood uit de machine halen
Haal je brood zo snel mogelijk uit het blik als het klaar is. Als het brood nog warm is komt het makkelijker eruit en daarmee hou je de gaten die de deeghaak maakt beperkt. Een afgekoeld brood is sterker waardoor het beter aan de deeghaak hecht en daarom zullen de gaten groter zijn.
Iets zuurs (of dat nu azijn of citroensap of vit c) is, vergroot de elasticiteit van het deeg en neutraliseert de gistsmaak. De azijn proef je niet, het is ook echt maar een heel klein beetje azijn (6 gram op 500 gram meel).
Bewaar het brood in een papieren zak als je de voorkeur hebt voor een krokante korst. Bewaar brood niet in de koelkast. Daarin veroudert het veel sneller. Zetmeel in brood laat water namelijk los tussen -5°C en +5°C, daardoor droogt het brood uit.
BROOD LUCHTDICHT BEWAREN
De eerste tip: bewaar je brood absoluut niet in de koelkast! Dit zorgt er namelijk voor dat je brood sneller uitdroogt omdat het zetmeel in je brood water oplost onder 5 graden. Bewaar een brood daarom altijd op kamertemperatuur (of in de vriezer als je het later nog wilt gebruiken).
Het gist wordt gedood, gaat erg stinken en het deeg rijst niet. Als je een keer te weinig gist gebruikt is het nog geen ramp. Het zal alleen meer tijd kosten omdat je het dan veel langer moet laten rijzen. Teveel gist proef je echter terug in het deeg.
Tips voor bakken met de broodbakmachine
Zo is het aan te raden wat olijfolie, margarine of boter toe te voegen aan de ingrediënten. Die zorgen er niet alleen voor dat het brood meer volume krijgt, het blijft ook langer vers, zeker met olijfolie. Bedenk wel dat brood met olijfolie een minder knapperige korst krijgt.
Kneden ongeveer 10-12 minuten op stand 2 en je kunt een mooi vlies ervan trekken. Succes.
Recepten met vetstoffen zoals boter, melk of olie hebben een zachte korst. De vetten zorgen voor mooi zacht kruim en dito korstje. Wil je de korst van je zelfgebakken brood lekker krokant, blijf dan bij recepten die alleen water, zout, gist en water bevatten.
Een tip is om ze opnieuw op te warmen in de oven! Maak het brood een beetje nat, schuif het 5 minuten in een voorverwarmde (200 °C) oven en het brood heeft weer een lekkere krokante korst. Eet dit brood wel dezelfde dag op, want nadien droogt het wel snel uit.
Deeg insnijden heeft een functie. Het ingesneden brood ziet er niet alleen leuk uit, maar het heeft ook een functie. Jij bepaalt daarmee de plek waar het deeg open gaat en hoeveel je deeg kan rijzen in de oven. De snijvlakken fungeren als een soort schoorsteentjes waardoor stoom kan ontsnappen.
