De Europese Commissie stelt Europese wetten en regels voor. Ook doet de Europese Commissie voorstellen voor de begroting van de EU. De Raad van de Europese Unie en het Europees Parlement moet deze voorstellen goedkeuren.
In het besluitvormingsproces van de EU spelen drie instellingen een hoofdrol: het Europees Parlement, dat de burgers van de EU vertegenwoordigt; de Raad van de Europese Unie, die de regeringen van de EU vertegenwoordigt; de Europese Commissie, die de algemene belangen van de EU vertegenwoordigt.
Belangrijkste stappen in de procedure:
De Europese Commissie dient een voorstel in bij de Raad en het Europees Parlement. De Raad en het Parlement nemen in eerste lezing of in tweede lezing een wetgevingsvoorstel aan.
1) Een wetsvoorstel (een richtlijn of een verordening) wordt in de Europese Unie altijd gepubliceerd door de Europese Commissie. Zij heeft op praktisch alle beleidsterreinen het exclusieve recht van initiatief.
De Raad van de EU heeft geen vaste leden. Er wordt in 10 verschillende formaties vergaderd, afhankelijk van het behandelde beleidsterrein. Elk land stuurt zijn minister die bevoegd is voor dat beleidsterrein.
De Raad van Europa heeft 46 lidstaten en houdt zich bezig met mensenrechten, rechtsstaat en democratie. De Europese Raad en de Raad van de Europese Unie zijn organen van de Europese Unie. Die heeft 27 lidstaten en heeft een veel bredere taak dan de Raad van Europa.
De regering maakt wetten in samenwerking met de Eerste en Tweede Kamer (wetgevende macht). Een wet begint met een wetsvoorstel en is klaar na publicatie in het Staatsblad.
Ministerraad. De minister legt het wetsvoorstel voor aan de ministerraad . Wetsvoorstellen komen dus niet voor rekening van één minister, maar van het hele kabinet: "de regering spreekt met één mond". Als de ministerraad het niet eens kan worden over een wetsvoorstel, kan dat leiden tot het aftreden van de minister.
De uitvoerende macht bestaat uit de regering. De regering geeft namelijk leiding aan de ministeries en hun ambtenaren, die zich bezighouden met de uitvoering van wetten. De uitvoerende macht moet rekening houden met de wetgevende macht. De uitvoerende macht mag alleen zaken uitvoeren die in de wet staan.
Verordeningen, richtlijnen en besluiten
Verordeningen zijn bindend en rechtstreeks toepasselijk in de hele EU. Richtlijnen zijn eveneens bindend wat betreft het beoogde resultaat, maar werken niet rechtstreeks als maatregel. Via richtlijnen worden de wetgevingen in de verschillende EU-lidstaten geharmoniseerd.
Sterke Europese Unie nodig
Om de Nederlandse belangen in de wereld te bevorderen en te beschermen. Omdat Nederland economisch sterk afhankelijk is van het vrije verkeer van goederen en kapitaal binnen de EU.
Het Europees Parlement oefent de democratische controle uit op de Europese instellingen en deelt met de Raad de wetgevende macht en de volledige begrotingsbevoegdheid. De leden van het Europees Parlement worden door middel van rechtstreekse, vrije en geheime algemene verkiezingen voor een periode van vijf jaar gekozen.
EU-wetgeving wordt meestal aangenomen via de gewone wetgevingsprocedure, waarbij het Europees Parlement (direct verkozen) en de Raad van de EU (vertegenwoordigers van alle EU-landen) evenveel te zeggen hebben. De Commissie dient een wetgevingsvoorstel in bij het Parlement en de Raad.
Het Europees Parlement controleert de EC bij de uitvoering van het beleid en de begroting. De Europese Rekenkamer (ERK) helpt het Europees parlement met zijn controlerende taak door de rechtmatigheid en de doelmatigheid- en doeltreffendheid van het EU-beleid te onderzoeken.
In artikel 81 staat dat de regering en de Staten-Generaal samen de wetten vaststellen. Dit betekent dat de regering de Staten-Generaal nodig heeft om wetten te maken, en de Staten-Generaal de regering. De wetgevende macht is hierdoor gecentreerd rond deze twee publieke organen.
In Nederland vormen de Eerste Kamer der Staten-Generaal en de Tweede Kamer der Staten-Generaal en de regering samen de wetgevende macht.
De federale wetgevende macht maakt de wetten en controleert de uitvoerende macht. Ze wordt uitgeoefend door het parlement en de koning. Het parlement bestaat uit twee kamers, de Senaat en de Kamer van volksvertegenwoordigers.
Grondwettelijk is de koning het staatshoofd en maakt hij deel uit van de regering. Ook heeft hij een rol in de kabinetsformatie en het wetgevende proces. Hij moet elke wet ondertekenen om deze in werking te doen treden.
De regering wordt gevormd door de Koning en de ministers (art. 42 Grondwet), terwijl de Staten-Generaal (het parlement) bestaat uit de Tweede en de Eerste Kamer. Gezamenlijk worden die de formele wetgever genoemd. Er is dus geen strikte scheiding tussen wetgevende en uitvoerende macht.
De Nederlandse democratie bestaat uit drie machten: de wetgevende macht, de uitvoerende macht en de rechterlijke macht. Dit systeem is bedacht door de Franse filosoof Montesquieu, om te voorkomen dat iemand te veel macht krijgt.
Welk land is voorzitter van de Europese Unie (EU)?
Op dit moment is Spanje voorzitter van de Europese Unie (EU). Nederland was dit in de eerste helft van 2016. Het eerstvolgende Nederlandse voorzitterschap is in 2029.
Alle 46 lidstaten van de Raad van Europa hebben het Verdrag ondertekend.
Raad van de EU
De Raad van Europa is geen EU-instelling. Het is een internationale organisatie waarvan meer Europese landen lid zijn. De Raad van Europa is in Straatsburg gevestigd en heeft tot doel de mensenrechten, de democratie en de rechtsstaat te beschermen.
