Maar de grootste boosdoener is vuilnis dat van straten via de rivieren naar zee stroomt. Ook komt er veel zwerfvuil van vuilstortplaatsen dat in rivieren lekt of van stortplaatsen die zelfs direct aan zee liggen. Een groot deel van dit afval bestaat uit plastic.
Plastic maakt niet alleen een vuilnisbelt van de kusten, maar schaadt ook de levensomgeving van zeedieren. Dieren raken verstrikt in grotere stukken plastic, en verwarren kleinere stukjes voor voedsel. Het inslikken van plastic deeltjes kan de vertering van voeding verhinderen.
Per jaar komt meer dan 11 miljoen ton plastic afval in zee terecht. Het plastic dat in de zeeën terechtkomt verteert niet. Het valt uit elkaar in steeds kleinere stukjes, die ook nog eens steeds giftiger worden. Door al die kleine deeltjes plastic in het water veranderen de oceanen in een plastic soep.
We weten al dat de chemicaliën die aan plastic worden toegevoegd enigszins tot zeer schadelijk zijn voor ons lichaam. Er lijkt een verband te bestaan met vruchtbaarheidsproblemen, stoornissen in taalontwikkeling, kanker, obesitas en ADHD.
Vrijwel alle mariene diersoorten worden in feite getroffen door plastic: zeevogels, vissen, kreeftachtige, zeezoogdieren. Dieren hebben op verschillende manieren last van dit plastic. Ze kunnen in plastic verstrikt raken of plastic inslikken.
Volgens de onderzoekers gaat het om 1,8 biljoen stukken plastic, die samen meer wegen dan 500 jumbojets. De totale omvang zou zo'n 1,6 miljoen vierkante kilometers tellen. Dat is al gauw eenderde meer dan de gezamenlijke oppervlaktes van Frankrijk en Spanje (+- 1,1 miljoen m²).
- Great Pacific Garbage Patch: De grootste afvalhoop ter wereld. Ligt in de Grote Oceaan tussen de Amerikaanse westkust en Hawaï. Bestaat uit naar schatting 80 miljoen kilo afval, verspreid over een gebied dat drie keer zo groot is als Frankrijk.
De nadelen van plastic
Je vindt plastic afval als zwerfvuil op het land, in oceanen, zeeën en rivieren. De kleinste deeltjes plastic kunnen schade veroorzaken bij dieren. In laboratoriumonderzoek zijn ook de eerste aanwijzingen gevonden van nadelige effecten op de gezondheid van mensen.
Plastic komt op verschillende manieren in de oceaan terecht: Afval (dat door mensen wordt achtergelaten of per ongeluk door de wind in zee wordt geblazen) Illegale dumping of onjuiste verwerking van afval. Lekken van stortplaatsen.
Plastic in mensen
Anders dan kwartels en vissen kunnen mensen niet doelbewust met plastic worden gevoerd. In het laboratorium is gebleken dat microplastics schade aan menselijke cellen aanrichten, onder meer door allergische reacties en het afsterven van cellen.
De geschiedenis van plastic
Het eerste plastic werd gemaakt in 1839 door een Duitse apotheker. Hij maakte per ongeluk polystyreen. Hij deed nog niks met het plastic dat hij maakte. In 1860 werd het echte plastic uitgevonden dat noemden ze celluloid.
Ontdekker plasticsoep
In 1997 heeft Kapitein Charles Moore de plasticsoep ontdekt. Midden op de Grote Oceaan zag hij telkens stukjes plastic langs zijn boot drijven.
Plastic zit bijvoorbeeld in je telefoon, speelgoed en verpakkingsmateriaal. Ook rioleringsbuizen en regenkleding zijn vaak van plastic gemaakt. Voor al die producten zijn er verschillende soorten plastic. Zo zijn er harde plastics, zachte plastics, doorzichtige plastics of juist plastics met kleur.
Koop zoveel mogelijk onverpakte voedingsmiddelen, dus geen appels op een schaaltje, maar liever losse appels. Hou je huis goed schoon. Koop zo min mogelijk synthetische kleding. Vis bevat naar verhouding aardig wat plasticdeeltjes, probeer je proteïnen zoveel mogelijk uit plantaardige bronnen te halen.
Maar de voordelen van plastic zijn gigantisch. Het is lichter en minder breekbaar dan glas of aardewerk, waterdicht, in vele vormen te gieten, goedkoop om te produceren (10 kg aardolie is voldoende voor het maken van 3.000 Albert Heijn-tasjes) en het reageert nauwelijks met andere stoffen.
Momenteel wordt er geschat dat er ca. 100 tot 150 miljoen ton plastic afval in onze oceanen en zeeën ronddrijft. In totaal spreken we over een gebied van minstens 700.000 km² tot misschien zelfs meer dan 15.000.000 km² waarin de ganse waterkolom ernstig is vervuild, vanaf het wateroppervlak tot de zeebodem.
De techniek om op grote schaal plastic uit zee te halen, is na jarenlange experimenten levensvatbaar en kan per direct worden toegepast. Dat zegt de organisatie The Ocean Cleanup, die is opgericht door de Nederlander Boyan Slat.
In 1997 werd voor 267 diersoorten vastgesteld dat ze of plastic binnenkrijgen of erin verstrikt kunnen raken. In 2015 was dat aantal gestegen tot 557 en in 2020 jaar kwamen Nederlandse onderzoekers uit op 914 mariene soorten.
Volgens onderzoek van #PlasticFreeJuly en verpakkingsdetaillist RAJA UK staat India bovenaan de lijst van grootste vervuilers wereldwijd met maar liefst 126,5 miljoen kg per jaar plastic wat in de oceanen terechtkomt. Ook China en Indonesië staan bovenaan de lijst van grootste plasticvervuilers in onze oceanen.
Het grootste 'plasticeiland', de Great Pacific Garbage Patch (GPGP), ligt tussen Hawaï en Californië en is drie keer de grootte van Frankrijk. Per vierkante kilometer drijft daar minstens 1 kilo afval in het water, maar soms wel meer dan 100 kilo.
Onder meer Kenia, Tanzania, en Oeganda verbieden het gebruik van plastic tasjes, maar één land steekt kroon: Rwanda. Het land wil als eerste van de wereld volledig plastic vrij zijn. Rwanda's eerste plastic verbod wordt in 2009 ingevoerd.
Plastic heeft een nare eigenschap: het vergaat niet. In de natuur of in zee valt het langzaam uit elkaar in steeds kleinere stukjes, maar het blijft plastic. Dieren kunnen plastic niet verteren, als ze het opeten kunnen ze er dood van gaan. Plastic kan op allerlei manieren in zee belanden.
